Οι επικριτές του καπιταλισμού, από τον Μαρξ μέχρι τον Σάντερς, ισχυρίζονται ότι η ελεύθερη αγορά εκμεταλλεύεται την εργατική τάξη προς όφελος των πλουσίων∙ ακόμα και κάποιοι «κλασικοί φιλελεύθεροι» πρόσφατης κοπής προβάλλουν τη θέση ότι ο καπιταλισμός χρειάζεται υποστήριξη από ένα εγγυημένο βασικό εισόδημα ή κάτι τέτοιο.
Οι επικριτές έχουν δει τα πράγματα λανθασμένα. Στην ελεύθερη αγορά, η οριακή παραγωγικότητα των εργαζομένων, μειον τα επιτόκια, καθορίζει τους μισθούς. Οι εργοδότες δεν αμείβουν τους εργαζομένους περισσότερο από όσο συμβάλλουν στην αξία του προϊόντος, και η πίεση του ανταγωνισμού αποτρέπει τους εργοδότες να πληρώνουν χαμηλότερα από αυτό. Για να αυξηθούν οι μισθοί, πρέπει να αυξηθεί και η οριακή παραγωγικότητα.
Πώς μπορεί να επιτευχθεί αυτό; Ο Mises δίνει την απάντηση:
«Σε μια καπιταλιστική κοινωνία κυριαρχεί η τάση για σταθερή αύξηση στο όριο κεφαλαίου που επενδύεται κατά κεφαλήν. Η συσσώρευση κεφαλαίου ανθίζει με την αύξηση του πληθυσμού. Κατά συνέπεια, η οριακή παραγωγικότητα, οι μισθοί και το βιοτικό επίπεδο των μισθωτών τείνουν να αυξάνονται συνέχεια. Αλλά αυτή η βελτίωση στο βιοτικό επίπεδο δεν είναι απόδειξη της λειτουργίας ενός αναπόφευκτου νόμου της ανθρώπινης εξέλιξης∙ είναι μια τάση που προκύπτει από την αλληλεπίδραση δυνάμεων που μπορούν ελεύθερα να αποφέρουν καρπούς μόνο υπό τον καπιταλισμό». (Ανθρώπινη Δράση, κεφάλαιο 21).
Αν είναι έτσι τα πράγματα, τότε τα προγράμματα όπως οι φόροι για την ανακατανομή του πλούτου που επεμβαίνουν στη συσσώρευση κεφαλαίου βλάπτουν τους φτωχούς.
«Ποια είναι τα αποτελέσματα της δημευτικής φορολογίας στη συσσώρευση κεφαλαίου; Το μεγαλύτερο ποσοστό αυτής της μερίδας των υψηλότερων εισοδημάτων που φορολογείται θα είχε χρησιμοποιηθεί για τη συσσώρευση επιπλέον κεφαλαίου. Αν το Υπουργείο Οικονομικών χρησιμοποιήσει τις εισπράξεις για τα παρόντα έξοδα, το αποτέλεσμα είναι η μείωση του συσσωρευμένου κεφαλαίου … Η δημευτική φορολογία καταλήγει στον έλεγχο της οικονομικής προόδου και βελτίωσης όχι μόνο με τις επιδράσεις της στη συσσώρευση κεφαλαίου, αλλά και επιφέροντας μια γενικότερη τάση στασιμότητας και συντήρησης επιχειρησιακών πρακτικών που δεν θα είχαν επιβιώσει υπό τις συνθήκες ανταγωνισμού της οικονομίας της ελεύθερης αγοράς» (Ανθρώπινη Δράση, κεφάλαιο 32).
Κάποιος μπορεί να προβάλει ένσταση σε αυτόν τον τρόπο σκέψης. Ακόμα και αν η ελεύθερη αγορά ωφελεί περισσότερο τους εργαζομένους από όσο το κράτος πρόνοιας, δεν υπάρχουν άνθρωποι, για παράδειγμα οι ανάπηροι, που είναι ανίκανοι να εργαστούν; Πώς τους ωφελεί η ελεύθερη αγορά; Όπως θα περίμενε κανείς, ο Mises έχει την απάντηση:
«Στο πλαίσιο του καπιταλισμού, η έννοια της φτώχειας αφορά μόνο εκείνους τους ανθρώπους που δεν μπορούν να φροντίσουν τον εαυτό τους. Ακόμα και αν βάλουμε στην άκρη την περίπτωση των παιδιών, πρέπει να καταλάβουμε ότι πάντα υπάρχουν άνθρωποι που δεν μπορούν να εργαστούν. Ο καπιταλισμός, με τη βελτίωση του μαζικού βιοτικού επιπέδου, συνθηκών υγιεινής και των μεθόδων πρόληψης και θεραπείας, δεν μπορεί να αναιρέσει τη σωματική αναπηρία. Είναι αλήθεια ότι σήμερα πολλοί άνθρωποι που στο παρελθόν θα είχαν καταδικαστεί σε αναπηρία για όλη τους τη ζωή, επανέρχονται πλήρως. Αλλά, από την άλλη πλευρά, πολλοί άνθρωποι που στο παρελθόν θα είχαν χαθεί λόγω εγγενών μειονεκτημάτων, ασθενειών και ατυχημάτων, επιβιώνουν ως μόνιμα ανάπηροι. Επιπλέον, η επιμήκυνση του προσδόκιμου ζωής ωθεί σε αύξηση των ηλικιωμένων που δεν μπορούν να εργαστούν … Η ίδια η ύπαρξη ενός συγκριτικά μεγάλου αριθμού αναπήρων είναι, όσο κι αν φαίνεται παράδοξο, ένα χαρακτηριστικό δείγμα πολιτισμού και υλικής ευδαιμονίας».
Η φιλανθρωπία θα τους φροντίσει, πιστεύει ο Mises. Αντίθετα σε αυτούς που είναι υπέρμαχοι των νόμων που θα έδιναν στους απόρους ένα ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα, ο Mises λέει:
«Αποτελεί, επιπλέον, μια πλάνη το να πιστεύουμε ότι η θέσπιση τέτοιων νόμων θα μπορούσε να απελευθερώσει τους απόρους από την ταπείνωση που είναι εγγενής στη λήψη τέτοιων βοηθημάτων. Η κρίση των γραφειοκρατών αντικαθίσταται από την κρίση των ανθρώπων τους οποίους ωθεί μια εσωτερική παρόρμηση προς την φιλανθρωπία. Δεν είναι εύκολο να πούμε αν αυτή η αλλαγή διευκολύνει τη ζωή των αναπήρων». (Ανθρώπινη Δράση, κεφάλαιο 35).
Αλλά ένα εγγυημένο εισόδημα δεν θα έλυνε αυτό το θέμα; Καθώς όλοι θα έπαιρναν το ετήσιο εισόδημα, οι φτωχοί δεν θα αντιμετώπιζαν την ταπεινωτική γραφειοκρατική επίβλεψη. Ο Murray Rothbard έχει μια χαρακτηριστικά διεισδυτική απάντηση:
