Οι ντόπιοι επιχειρηματίες είναι η ελπίδα της Αφρικής και όχι οι ξένοι καλοθελητές…

Του Paul Miniato*… Ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι παγκοσμίως προσπαθούν να τα βγάλουν πέρα με ένα δολάριο την ημέρα. Αυτή η απελπιστική φτώχεια παραμένει παρά τα τεράστια ποσά που έχουν δαπανηθεί για ξένη βοήθεια σε ιδιώτες και κυβερνήσεις από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά.

Κάποιοι λένε ότι αυτό που χρειάζεται είναι περισσότερη βοήθεια, η οποία μπορεί πράγματι να είναι αποτελεσματική σε ορισμένα προβλήματα, όπως η ελονοσία, η φυματίωση και ο υποσιτισμός και τον υποσιτισμό. Εν τούτοις, ειδικά στην Αφρική, υπάρχουν φωνές που αμφισβητούν την αποτελεσματικότητα της βοήθειας από τις ξένες κυβερνήσεις και άλλων λύσεων που εφαρμόζονται κυρίως στον ανεπτυγμένο κόσμο.

Οι επικρίσεις απέναντι στην ξένη βοήθεια

Στις μεταπολεμικές δεκαετίες, μία από τις φωνές αυτές ήταν ο αναπτυξιακός οικονομολόγος Peter T. Bauer με τη μελέτη του “Dissent on Development” («Εναντίωση στην ανάπτυξη»). Πιο πρόσφατα, η Dambisa Moyo από τη Ζάμπια εξέδωσε το “Dead Aid” («Νεκρή Βοήθεια»), αναφερόμενη στις γνωστές συναυλίες “Live Aid”. Προέβαλε το επιχείρημα ότι αυτά τα προγράμματα έχουν κυρίως συμβάλει ώστε να δεσμεύονται οι λαοί από χαρισματικούς δικτάτορες που ζουν με την αφθονία που παρέχουν οι Δυτικοί. Πρόκειται για μια αξιολόγηση που μας προσγειώνει. Και ενώ η Moyo είχε θετικότερη στάση απέναντι στο κίνημα της μικροοικονομίας, άλλοι έχουν αμφισβητήσει μια λύση που ενισχύει τα χρέη των φτωχότερων. Πράγματι, πριν από δύο χρόνια το Ινστιτούτο Acton δημιούργησε ένα βραβευμένο ντοκυμανταίρ Poverty, Inc., το οποίο αμφισβητεί το μοντέλο της ξένης βοήθειας.

Μια εναλλακτική απέναντι στη βοήθεια;

Πάντα απορούσα, όμως, αν υπήρχαν τρόποι για να παρέχουμε αποτελεσματική βοήθεια. Για αυτό χάρηκα πραγματικά όταν άκουσα για έναν μικρό, νεαρό οργανισμό ονόματι “Sawa World”. Έχοντας το μόττο «Λύσεις από μέσα», ο Sawa World συνοψίζει την αποστολή του ως εξής:

«Βρίσκουμε καινοτόμους που εμπνέουν (Sawa Leaders), ζουν στην απόλυτη φτώχεια, και έχουν δημιουργήσει στον τόπο τους λύσεις που ήδη έχουν αποτέλεσμα. Η τοπική νεολαία εξασφαλίζει την κοινοποίηση αυτών των επιτυχιών, ώστε οι άλλοι που ζουν στην απόλυτη φτώχεια να μπορούν να τις εφαρμόσουν».

Ο αρχικός σκοπός του Sawa World ήταν να εξασφαλίσει εκπαίδευση και εργασία στη New Media για τους άνεργους νέους στις φτωχότερες χώρες. Αυτοί οι νεαροί ρεπόρτερ του Sawa World θα ανακάλυπταν και θα δημοσίευαν τις χαμηλού προϋπολογισμού επιτυχίες των τοπικών και κοινωνικών επιχειρηματιών –των Sawa Leaders- ώστε να τους μιμηθούν και άλλοι. Αντί να παίρνουν συμβουλές από καλοθελητές ξένους συμβούλους που δεν ξέρουν τα τοπικά συμφραζόμενα, οι επίδοξοι επιχειρηματίες μπορούν να δουν ότι διαθέτουν ήδη τις γνώσεις και τους πόρους για να πετύχουν μέσα στην ίδια τους την κοινότητα. Τελευταία, ο Sawa World έχει επικεντρωθεί στο να βοηθά τους πολλά υποσχόμενους νέους επιχειρηματίες να βρίσκουν στον τόπο τους ευκαιρίες για εκπαίδευση. Αυτοί οι μελλοντικοί Sawa Leaders λέγονται Sawa Sparks.

Η εξέλιξη του εντοπισμού νέων ταλέντων

Ο οργανισμός άρχισε να λειτουργεί σε πέντε από τις φτωχότερες χώρες: Αϊτή, Κένυα, Ουγκάντα, Ρουάντα και Ζάμπια. Μετά από τις αρχικές επιτυχίες, η ιδρύτρια αποφάσισε να επικεντρωθεί σε μία χώρα ενώ εξασφάλιζε ότι το επιχειρηματικό μοντέλο της ήταν όσο το δυνατόν επεκτάσιμο και βιώσιμο. Ήθελε να είναι σίγουρη ότι κάθε δολάριο που δωριζόταν στον Sawa World θα δημιουργούσε τα μεγαλύτερα οφέλη ως προς την αυτάρκη επιχειρηματικότητα. Ιδανικά, θα ήθελε ο Sawa World να είναι εντελώς αυτοχρηματοδοτούμενος.

Τα απίστευτα υψηλά ποσοστά νεανικής ανεργίας στην Ουγκάντα –πάνω από 60% σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις- αποτέλεσαν το βασικό κριτήριο για την επιλογή της.

Ο Sawa World ψάχνει για ευάλωτους, άνεργους νέους και, μέσα από τοπικούς οργανισμούς ενημέρωσης, τους εκπαιδεύει στην παραγωγή οπτικοακουστικών μέσων, την ψηφιακή επεξεργασία βίντεο, τον σχεδιασμό πολυμέσων, τα κοινωνικά δίκτυα, την ανίχνευση επιρροής και δημοτικότητας. (Αν αυτό σας φαίνεται παράλογο, θυμηθείτε ότι σε όλον τον κόσμο περισσότεροι άνθρωποι έχουν πρόσβαση σε κινητά από όσο σε ηλεκτρισμό ή τουαλέτες).

Αυτοί οι νεαροί δημοσιογράφοι ψάχνουν μετά στις κοινότητές τους για παραδείγματα επιτυχιών, χρησιμοποιώντας την εκπαίδευση που έχουν λάβει για να τα διαδώσουν, ώστε και οι άλλοι να μπορούν να εφαρμόσουν δοκιμασμένες επιχειρηματικές λύσεις για την παροχή νερού, φαγητού, καταφυγίου, εκπαίδευσης, υγειονομικής περίθαλψης και άλλων αγαθών.

Μέχρι τον Ιούνιο του 2015, 253 νεαροί άνθρωποι εκπαιδεύτηκαν ως ρεπόρτερ και έχουν παραγάγει πάνω από 100 βίντεο με τα μυστικά των Sawa Leaders. Πάνω από 16.000 άνθρωποι έχουν δεχτεί άμεση επίδραση από αυτούς, και άλλοι τόσοι έμμεσα. Αυτή η διαδικασία έφερε στο φως ντουζίνες από Sawa Sparks, την επόμενη γενιά Sawa Leaders.

Μέτρηση της επίδρασης

Πολλοί νέοι επιχειρηματίες έχουν εκπαιδευθεί και έχουν εμπνευστεί για να ξεκινήσουν τις επιχειρήσεις τους πολύ σύντομα, καλλιεργώντας ή παράγοντας βασικά αγαθά, όπως τσιπς από μπανάνες, πήλινους φούρνους, χαρτοσακούλες, σερβιέτες και πορτοφόλια. Οι πιο επιδραστικοί Sawa Leaders παρέχουν εκπαίδευση για την κατασκευή αυτών των πραγμάτων, συχνά δίνοντας δουλειά και σε πολλούς άλλους.

Όσο πολλά υποσχόμενο και αν ακούγεται αυτό, ο Sawa World συνεχίζει να ψάχνει για αποτελεσματικότερους τρόπους διάδοσης των τοπικών επιχειρήσεων και τεχνολογικών γνώσεων όπου θα ωφελήσουν περισσότερο. Τα τελευταία χρόνια, διοργανώνεται η Ημέρα Sawa World στην Καμπάλα, την πρωτεύουσα της Ουγκάντα. Ο σκοπός είναι να έρθουν σε επαφή οι Sawa Leaders με πολλούς νέους που μπορούν να μάθουν στιγμιαία νέες δεξιότητες για να βελτιώσουν τη ζωή τους. Η Nederhorst ήλπιζε ότι θα είχε πάνω από τον διπλάσιο κόσμο από εκείνον που είχε έρθει πέρσι: «Θέλουμε να φιλοξενήσουμε 10.000 ευάλωτους και άνεργους νέους από την Ουγκάντα και την Ανατολική Αφρική γενικότερα, και να τους ενισχύσουμε με τοπικές, απλές δεξιότητες που θα τους επιτρέψουν να ανοίξουν μια μικρή επιχείρηση την επόμενη μέρα».

Αν και ο στόχος δεν επετεύχθη εξ ολοκλήρου, περίπου 5.000 άτομα ήρθαν στην Ημέρα Sawa World στην Καμπάλα τον Απρίλιο του 2015. Μετά την εκδήλωση, η σελίδα του Sawa World γέμισε από νέα όπως: «Μέσα σε δύο εβδομάδες έφτιαξε 40 ζευγάρια σκουλαρικιών και αύξησε το εισόδημά της κατά 150.000 σελίνια Ουγκάντας (περίπου 50 δολάρια). Πρόσφερε, επίσης, δωρεάν εκπαίδευση σε 15 άλλα ορφανά κορίτσια στην κοινότητά της». Τα στατιστικά που παρέχει ο Sawa World δείχνουν ότι οι μισοί από όσους ήρθαν μπόρεσαν να κάνουν κάτι παρόμοιο μέσα σε μερικές εβδομάδες. Αυτή τη χρονιά, ο Sawa World άνοιξε ένα «Κέντρο Λύσεων» στην Καμπάλα, ώστε να μοιράζονται οι γνώσεις και οι δεξιότητες τακτικά.

Εμπόριο, όχι βοήθεια

Φαίνεται πως η Daphne Nederhorst και ο οργανισμός Sawa World έχουν στο νου τους κάτι βιώσιμο που μπορεί να επεκταθεί. Όπως λέει, «αυτό επιτρέπει σε άλλους φτωχούς να εμπνευστούν και να εφαρμόσουν τις λύσεις αυτές στις δικές τους κοινότητες. Επιτρέπει και στη νεολαία του Sawa World να βρίσκει ηγετικά στελέχη στις κοινωνίες της, και τον εαυτό της, ώστε τα μέλη της να γίνουν οι αρχηγοί του αύριο». Ως ένδειξη της βελτιστοποίησης του μοντέλου τους, η ομάδα του Sawa World προσκλήθηκε πρόσφατα να εκπαιδεύσει νέους ανθρώπους στο Νότιο Σουδάν, ένα νεοσύστατο κράτος στα όρια μαζικού λιμού.

Άλλοι έχουν αρχίσει να αναγνωρίζουν την επιτυχία αυτού του οργανισμού. Η Nederhorst ήταν στα ημιτελικά της κατάταξης Forbes 400 στη Σύνοδο Κορυφής για τη Φιλανθρωπία των Ηνωμένων Εθνών. Την επόμενη χρονιά, ο Sawa World κέρδισε το Παναφρικανικό Βραβείο του Ινστιτούτο Saville για τη συνεισφορά του στην ανάπτυξη της Αφρικής, και συμπεριελήφθη στο μη κερδοσκοπικό ίδρυμα Virgin Unite που υπάγεται στο Virgin Group του Richard Branson. Και τα βραβεία συνεχίζονται.

Συναρπαστική Ευκαιρία

Αν θέλετε να βοηθήσετε, μπορείτε να ρίξετε μια ματιά στη σελίδα δωρεών τους, όπου μόλις λίγα δολάρια αρκούν για «μια κοινωνική εκδήλωση όπου ένας Sawa Leader θα φωτίσει τον κόσμο με τις λύσεις του». Αν τυχαίνει να είστε στο Βανκούβερ του Καναδά, μπορείτε να περάσετε από το μικρό τους γραφείο λίγα τετράγωνα πιο πέρα από το Science World. Τη μέρα που το πρωτοεπισκέφτηκα, η εθελόντρια διαχειρίστρια του γραφείου Brittney Fehr περίμενε με αγωνία το ταξίδι της στην Ουγκάντα για την Hm;era Sawa World του 2015.

Αν τυχαίνει να είστε στην Καμπάλα, αναζητήστε το νέο Κέντρο Λύσεων του Sawa World, όπου μπορεί συχνά να δείτε τοπικούς μικροεπιχειρηματίες εκπαιδεύουν άλλους στην κοινότητά τους ώστε να γίνουν αυτάρκεις επιχειρηματίες με τη σειρά τους. Αυτό μας δίνει κουράγιο.

*Ο Paul Miniato είναι συνταξιούχος επιχειρηματίας και σχεδιαστής λογισμικού στη Βρετανική Κολομβία, στον Καναδά, και είναι εθελοντής στην Ομάδα Ανάπτυξης Συνεργασιών του Sawa World. Ταξιδεύει πολύ συχνά με το ποδήλατό του και όταν είναι στην πατρίδα, εκπαιδεύει εθελοντικά τους νέους μετανάστες στην Αγγλική Γλώσσα.  
fee.org