Τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης θέλουν να διασφαλίσουν ότι όλα τα επιστημονικά άρθρα θα είναι δωρεάν διαθέσιμα από το 2020 ώστε ο καθένας να μπορεί να ξαναχρησιμοποιεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τα ερευνητικά δεδομένα.
Στη συνάντηση του Συμβουλίου Ανταγωνιστικότητας στις Βρυξέλλες στις 27 Μαΐου, τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποφάσισαν επίσης ότι οι ιδρυτές των ξένων νεοσύστατων εταιρειών πρέπει να μπορούν να αποκτούν μια Ευρωπαϊκή visa και η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να λάβει υπ’ όψιν την επίδρασή της στην καινοτομία –αυτό που ονομάζουν Αρχή της Καινοτομίας.
Το αποτέλεσμα αυτής της συνάντησης ήταν μια νέα Αγία Τριάδα δωρεάν δεδομένων βασισμένη σε τρεις βασικές αρχές: «ελεύθερη ανταλλαγή γνώσεων», «ανοιχτή πρόσβαση» και «δυνατότητα επανειλημμένης χρήσης των ερευνητικών δεδομένων».
«Η έρευνα και η καινοτομία παράγουν οικονομική ανάπτυξη και περισσότερες θέσεις εργασίας, ενώ προσφέρουν λύσεις για τις κοινωνικές προκλήσεις», είπε ο Sander Dekker, υφυπουργός Εκπαίδευσης, Πολιτισμού και Επιστημών της Ολλανδίας. «Και αυτό σημαίνει ισχυρότερη Ευρώπη. Για να επιτευχθεί αυτό, η Ευρώπη πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πιο ελκυστική για τους ερευνητές και τις νεοσύστατες επιχειρήσεις ώστε να εγκατασταθούν εδώ και για τις επιχειρήσεις ώστε να επενδύσουν. Αυτό σημαίνει ότι η γνώση πρέπει να διαδίδεται ελεύθερα και δωρεάν. Η εποχή όπου συζητούσαμε για την ανοιχτή πρόσβαση έχει παρέλθει. Με αυτές τις συμφωνίες, θα την επιτύχουμε στην πράξη».
Ενώ ο στόχος της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι να γίνουν δωρεάν και προσιτές σε όλους οι επιστημονικές δημοσιεύσεις που έχουν προκύψει από έρευνες χρηματοδοτούμενες από το κράτος ή από ιδιωτικούς φορείς, προς το παρόν αυτοί που είναι απομακρυσμένοι από τον πανεπιστημιακό τομέα, όπως οι γιατροί ή οι δάσκαλοι, δεν μπορούν να διαβάζουν και να επωφελούνται από άρθρα σχετικά με τη δουλειά τους. Βάσει αυτής της νέας «Αρχής της Καινοτομίας», αν δεν υπάρχουν προβλήματα σχετικά με την πνευματική ιδιοκτησία, την ασφάλεια και το απόρρητο, τότε όλα τα δεδομένα θα πρέπει να είναι διαθέσιμα για να ξαναχρησιμοποιηθούν.
Η κλίση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα δωρεάν δεδομένα προέκυψε μετά τη συζήτηση για την πειρατεία στα Πανεπιστήμια. Το Sci-Hub, το οποίο έχει συγκριθεί με το Napster, αλλά για τις ακαδημαϊκές μελέτες, περιγράφει τον εαυτό του ως «η πρώτη πειρατική ιστοσελίδα στον κόσμο που παρέχει μαζική πρόσβαση σε δεκάδες εκατομμύρια ερευνητικές μελέτες». Η σελίδα φιλοξενεί πάνω από 47 εκατομμύρια δωρεάν ερευνητικές μελέτες σε διεθνείς εξυπηρετητές. Μετά από απόφαση δικαστηρίου της Νέας Υόρκης, η οποία έκρινε ότι το Sci-Hub παρέβη τον νόμο περί πνευματικής ιδιοκτησίας, η σελίδα λείπει από το Διαδίκτυο, αλλά είναι προσιτή μέσω του Telegram.
Η στάση της Ευρωπαϊκής Ένωσης προσφέρει σταδιακή αναγνώριση, με νομιμοποίηση, αντί για την καταπολέμηση, αυτού που μπορεί ήδη να συμβαίνει κρυφά.
Ενώ ο Stevan Harnad, υπερασπιστής της «Ανοιχτής Πρόσβασης» (Open Access) λέει ότι ο σχεδόν άμεσος στόχος της Ευρωπαϊκής Ένωσης να καταστήσει τα ερευνητικά δεδομένα δωρεάν διαθέσιμα μέχρι το 2020 είναι «εφικτός», άλλοι πιστεύουν ότι είναι υπερβολικά φιλόδοξος. Δεν είναι εντελώς ξεκάθαρο πώς το συμβούλιο θα επιτύχει τον σκοπό του μέχρι το 2020, αν και ζητά την «άμεση» ανοιχτή πρόσβαση «χωρίς ή με σύντομα εμπάργκο όσο το δυνατόν» στις ακαδημαϊκές μελέτες.
Η εργασία αυτή μπορεί να μην είναι τόσο εύκολη, αν και είναι σημαντική, είπε ένας εκπρόσωπος τύπου του Συμβουλίου Ανταγωνιστικότητας. «Δεν αποτελεί νόμο, αλλά είναι μια πολιτική κατεύθυνση και για τις 28 χώρες. Το σημαντικό είναι ότι υπάρχει ομοφωνία».
