Του Aaron Frank*… «Αν η θεωρία της υπέρβασης είναι σωστή, τότε το εσώτερο, και όχι το εξώτερο, διάστημα είναι το τελευταίο σύνορο της συμπαντικής ευφυΐας. Το πεπρωμένο μας είναι η πυκνότητα». – John Smart
Ενώ βρισκόμαστε εδώ και μερικές μόνο δεκαετίες στην «εποχή της κοσμολογίας» -τη στιγμή όπου αποκτήσαμε το δικαίωμα να ερευνήσουμε εις βάθος την κοσμική κατοικία μας- μάθαμε ότι ζούμε σε ένα σύμπαν που μοιάζει με μεγάλο παλάτι.
Και επίσης, εντοπίσαμε κάτι παράξενο. Φαίνεται ότι είμαστε οι μόνοι ένοικοι! Πού είναι οι εξωγήινοι; Τους προσβάλαμε και μας αποφεύγουν;
Μέσα σε μία μόλις γενιά, τα ισχυρά τηλεσκόπια, οι δορυφόροι και οι διαστημικοί πληροφοριοδότες μας έχουν δώσει τα εργαλεία για να εξερευνήσουμε τη δομή του σύμπαντός μας. Και όσο πιο πολλά εντοπίζουμε, τόσο περισσότερο ανακαλύπτουμε πόσο καλά συγχρονισμένο είναι για όλη τη διάρκεια της ζωής του.
Τουλάχιστον στο δικό μας ηλιακό σύστημα, περιπλανώνται παντού κομήτες στιλβωμένοι με οργανικές ενώσεις. Μερικοί επιστήμονες πιστεύουν ότι μία από αυτές τις μπάλες πάγου που ώθησαν στη δημιουργία ζωής προσέκρουσαν στη Γη πριν από δισεκατομμύρια χρόνια, παρέχοντας τις κατάλληλες συνθήκες για να ριζώσουν η χημεία και η βιολογία.
Αν το υπόλοιπο σύμπαν είναι δομημένο με παρόμοιο τρόπο, μπορεί να βρισκόμαστε μέσα σε ένα σύμπαν παραγωγής ζωής.
Απλά σκεφτείτε αυτούς τους απίστευτους αριθμούς.
Ακόμα και οι πιο συντηρητικές εκτιμήσεις της NASA λένε ότι το σύμπαν μας έχει 500 πεντάκις εκατομμύρια άστρα σαν τα δικά μας, και στην τροχιά αυτών των άστρων υπάρχουν άλλοι 100 πεντάκις εκατομμύρια πλανήτες σαν τη Γη. Αυτό αντιστοιχεί με 100 κατοικήσιμους πλανήτες σε κάθε κόκκο άμμου στη Γη. Πρόκειται για τρισεκατομμύρια ευκαιρίες για να αναπτυχθεί ζωή σε άλλον πλανήτη.
Αν υποθέσουμε ότι μόλις ένα δέκατο του ποσοστού των πλανητών που μπορεί να υποστηρίξουν τη δημιουργία ζωής διέθεταν κάποια μορφή της, τότε θα υπήρχαν 1.000.000 πλανήτες με μορφές ζωής μόνο στον Γαλαξία Milky Way. Μερικοί από αυτούς μπορεί να έχουν αναπτύξει πολιτισμό σαν τον δικό μας, και από κοσμολογική άποψη, αν έστω 2-3 εξωγήινοι πολιτισμοί έχουν προχωρήσει πέρα από το τωρινό επίπεδο τεχνολογικής ανάπτυξής μας, η ανθρωπότητα θα έπρεπε να ξυπνάει μέσα σε ένα σύμπαν σαν αυτό του Star Trek.
Αλλά μέχρι τώρα, δεν υπάρχουν Ferengi, Klingon, Vulcan και Romulan… κανείς.
Ο Enrico Fermi, Ιταλός φυσικός, επεσήμανε αυτό το περίεργο φαινόμενο σε μια παρατήρηση που ονομάστηκε «το παράδοξο του Fermi». Το παράδοξο αυτό τονίζει την αντίφαση μεταξύ της μεγάλης πιθανότητας δημιουργίας ζωής στο σύμπαν μας και την πλήρη έλλειψη αποδεικτικών στοιχείων για την ύπαρξη εξελιγμένων μορφών ζωής οπουδήποτε αλλού.
Και δεν αναφερόμαστε μόνο στα σημάδια εξωγήινης νοημοσύνης – το παράδοξο επισημαίνει ότι κάποιος εξελιγμένος πολιτισμός που προηγείται χρονικά σε σχέση με εμάς είχε αρκετό χρόνο να γεμίσει τον γαλαξία μας με διαστημόπλοια και διάφορα φώτα που αναβοσβήνουν.
Οπότε, θα φαινόταν πολύ παράξενο να μην έχουμε εντοπίσει κάποιον άλλο.
Υπάρχουν πολλές θεωρίες που προσπαθούν να εξηγήσουν το παράδοξο του Fermi. Υπάρχουν ολόκληρες λίστες πιθανών ερμηνειών και αν έχετε χρόνο, μπορείτε να προσφέρετε την κατάλληλη αναψυχή στον εγκέφαλό σας με την εξαιρετική περίληψη των θεωριών αυτών στο Wait But Why.
Ας επικεντρωθούμε, όμως, σε άλλη μία αναδυόμενη θεωρία –φταίει η εικονική πραγματικότητα.
Για να αντιμετωπίσει το παράδοξο του Fermi, ο φουτουριστής John Smart προβάλλει τη «θεωρία της υπέρβασης» πιστεύοντας ότι οι εξελικτικές διαδικασίες στο σύμπαν μας μπορούν να οδηγήσουν όλους τους προχωρημένους πολιτισμούς στον ίδιο υπέρτατο προορισμό∙ αυτόν στον οποίο υπερβαίνουμε την τωρινή χωροχρονική διάστασή μας και μεταβαίνουμε σε ψηφιακούς κόσμους που δημιουργούμε εμείς οι ίδιοι.
Σύμφωνα με τον Smart, καθώς ένα είδος προχωρεί στο στάδιο τεχνολογικής ανάπτυξής του, δημιουργεί εικονικά περιβάλλοντα που υπάρχουν σε υπολογιστές απείρως μικρότερους σε σχέση με αυτούς που χρησιμοποιούμε σήμερα. Τα εξελιγμένα όντα δεν δημιουργούν αποικίες στο εξώτερο διάστημα –μια ιδέα που θα θεωρούσαν απαρχαιωμένη- αλλά στο εσώτερο.
Ο Smart θεωρεί ότι οι τωρινές προσπάθειές μας να εξερευνήσουμε κομμάτια του ηλιακού συστήματος, και πέρα από αυτό, είναι απλά τα εφηβικά στάδια ενός τεχνολογικά νεαρού είδους. Μπορεί να συνεχίζουμε να στέλνουμε διαστημικούς πληροφοριοδότες, δορυφόρους, ακόμα και θαρραλέα μέλη του είδους μας, σε τμήματα του γαλαξία μας. Αλλά τελικά εκείνες οι προσπάθειες συντρίβονται από τη γοητεία των άπειρων δυνατοτήτων που υπάρχουν μέσα σε κόσμους φτιαγμένους από εμάς.
Το εικονικό μας μέλλον μπορεί να βασίζεται σε περιβάλλοντα που «θυμίζουν μαύρες τρύπες» και θα δημιουργήσουν οι υπολογιστικά εξελιγμένοι απόγονοί μας.
Οι υπολογιστές που υπήρχαν πριν από 40 χρόνια είχαν μέγεθος όσο ένα κτήριο, αλλά σήμερα μεταφέρουμε ακόμα ισχυρότερους στην τσέπη μας. Η τάση μας να συμπυκνώνουμε τις υπολογιστικές διεργασίες σε ολοένα και μικρότερα περιβάλλοντα ωθεί τον Smart στη θεωρία ότι τελικά θα δημιουργήσουμε σχεδόν απείρως μικρούς υπολογιστές μακράν ισχυρότερους σε σχέση με τους τωρινούς.
Ο τρόπος λειτουργίας αυτών των απείρως μικρών υπολογιστών αποτελεί ακόμα ένα ζήτημα της θεωρητικής φυσικής και της επιστήμης των υπολογιστών, αλλά ο Smart επισημαίνει ότι υπάρχει μια «τεράστια ανέγγιχτη κλίμακα» της πραγματικότητας που βρίσκεται χαμηλότερα από το επίπεδο του ατόμου και πολύ πιο ευρεία από την πραγματικότητα στην οποία κατοικούμε εμείς, τα σάρκινα μέρη της βιολογίας. Η μηχανική του εσώτερου διαστήματος, όπως την αποκαλεί ο Smart, μπορεί να εφαρμόζεται στις πολύ μικρές κλίμακες (της τάξης του 10-15) της πραγματικότητας που δεν είναι προσιτές με τα σύγχρονα τεχνολογικά μέσα. Τελικά, ο Smart θεωρεί ότι ένα εξελιγμένο είδος μπορεί να αξιοποιήσει την ανατριχιαστική ιδιαιτερότητα της φυσικής της μαύρης τρύπας για να εκμεταλλευτεί τους ορίζοντες των γεγονότων και να δημιουργηθεί υπολογιστική πυκνότητα που θα μπορούσε να επεξεργαστεί ολόκληρα σύμπαντα εικονικών πραγματικοτήτων.
Αν τα πρόσφατα επιτεύγματα στην υπολογιστική καθιστούν τη θεωρία της υπέρβασης λίγο πιο αποδεκτή, το πρόσφατο ξαφνικό κύμα εξελίξεων στην εικονική πραγματικότητα την κάνει ακόμα πιο εύλογη. Συνδυάζοντας τα δεδομένα αυτά, είναι λογικό να υποθέσουμε ότι με τον χρόνο οι ψηφιακοί κόσμοι μας δεν θα ξεχωρίζουν από την τωρινή πραγματικότητα.
Σύντομα, δεν θα επισκεπτόμαστε το Διαδίκτυο από το γυάλινο παράθυρο των οθονών μας, αλλά θα περπατάμε μέσα σε αυτό όπως σε ένα πραγματικό μέρος. Ο Philip Rosedale, δημιουργός του Second Life, πρόσφατα ανακοίνωσε τα σχέδιά του για ένα θαρραλέο, νέο εικονικό σύμπαν, με έναν πιθανό χάρτη του παιχνιδιού τόσο μεγάλο όσο η μάζα της Γης. Ουσιαστικά, θα δημιουργήσει έναν εικονικό κόσμο με τους δικούς του φυσικούς νόμους, και μόλις θα πατάει το play, ένα νέο σύμπαν δημιουργείται και «ἐγένετο φῶς».
Θα είναι καταπληκτικό να δούμε πού θα πάμε από αυτό το σημείο.
Καθώς συνεχίζουμε τη βουτιά μας σε εικονικά σύμπαντα, η ισχύς της θεωρίας της υπέρβασης θα τεθεί υπό προσεκτικότερη εξέταση. Αν η τεχνολογία τείνει σε έναν κόσμο μικροσκοπικών υπολογιστών που περιέχουν απείρως πολύπλοκες πραγματικότητες, αυτό μπορεί να εξηγήσει γιατί δεν μπορούμε να δούμε κανέναν εξωγήινο γείτονα. Μας έχουν εγκαταλείψει για τις εικονικές σκουληκότρυπες που έχουν σχεδιάσει.
Βέβαια, υπάρχουν τρύπες που πρέπει να εξεταστούν σε κάθε ευρεία θεωρία για τη θέση μας στο σύμπαν, και για τώρα πολλές από αυτές τις υποθέσεις απαιτούν γενικευμένα συμπεράσματα βασισμένα σε μια περιορισμένη κατανόηση της πραγματικότητας. Δεν υπάρχουν ακόμα αρκετά δεδομένα, και για τώρα συμβιβαζόμαστε με την αμηχανία του ότι «απλά δεν ξέρουμε».
Στο μεταξύ, και μέχρι η επιστήμη να συντονιστεί με τη φαντασία μας – είναι ενδιαφέρον να αναλογιστούμε ένα μέλλον όπου θα ζούμε στην εικονική πραγματικότητα που θα έχουμε διαλέξει.
Βέβαια, είναι επίσης πιθανό να είμαστε ήδη σε αυτό το στάδιο.
