Του Κωνσταντίνου Βέργου*
Παρότι η τιμή μετοχής της Deutsche bank κατέρρευσε, χάνοντας 50% από τις αρχές του χρόνου, η Τράπεζα δεν έχει ακόμη τυπικά χρεοκοπήσει. Ιστορικά όμως οι απότομες πτώσεις χρηματιστηριακών τιμών στην αγορά δείχνουν κάτι άσχημο, φέρνοντας πλέον στην επιφάνεια το μεγάλο ερώτημα. Τι θα συμβεί αν καταρρεύσει η Γερμανική αυτή υπερτράπεζα;
Κατ’ αρχήν, είναι πολλοί εκείνοι που λένε ότι η πτώση τιμών της μεγάλης αυτής Τράπεζας αποτελεί επενδυτική ευκαιρία. Τα ίδια έλεγαν τον Ιανουάριο. Η Γερμανική κυβέρνηση τον Ιανουάριο και Φεβρουάριο έκανε κινήσεις ενίσχυσης της εταιρίας. Παράλληλα η εταιρία ξεφορτώθηκε ζημιογόνες θυγατρικές και έκλεισε δύσκολες δραστηριότητες. Και η ίδια η Τράπεζα μπήκε στο έξοδο να αγοράζει τίτλους της από την χρηματιστηριακή αγορά, ώστε να «στηρίξει» ομόλογα και μετοχές της. Το αποτέλεσμα ήταν μια «τρύπα στο νερό», καθώς από 13,5 ευρώ κατέρρευσε στα νέα τραγικά επίπεδα των 10,5 ευρώ. Είναι εμφανές ότι η αγορά έχει αποτιμήσει ότι οι κίνδυνοι της τράπεζας δεν είναι τέτοιοι που αντιμετωπίζονται με «στηρίξεις». Η τράπεζα είναι, εν ολίγοις, ένα βήμα πριν το κλείσιμο, τουλάχιστον έτσι το βλέπουν οι άνθρωποι της αγοράς που είναι εκείνοι που έχουν την καλύτερη πληροφόρηση.
Το δεύτερο είναι ότι η Deutsche bank έχει ισχυρή παρουσία σε προϊόντα που έχουν να κάνουν με παράγωγα. Πρόκειται για προϊόντα με σημαντικό τζίρο αλλά και σημαντικούς συχνά ασύμμετρους κινδύνους, και η ιστορία έχει δείξει ότι ο έλεγχος των κινδύνων αυτών είναι προϊόν όχι μόνο τέχνης, αλλά και τύχης όπως και εξέλιξης. Εξέλιξης, με την έννοια, ότι οι κίνδυνοι σε παράγωγα δεν έχουν επαρκώς μετρηθεί με εμπειρικά ή θεωρητικά μοντέλα για πολλούς λόγους που έχουν να κάνουν όχι μόνο με την επενδυτική συμπεριφορά, την πληροφόρησή αλλά και το χρονικό διάστημα που τα προϊόντα αυτά βρίσκονται στην αγορά, σχετικά μικρή. Η Γερμανική αυτή Τράπεζα έχει περίπου 42 τρισεκατομμυρια σε τέτοια προϊόντα, δηλαδή περίπου 1000 φορές τα κεφάλαιά της, και είναι ανθρωπίνως αδύνατο να μετρηθεί το ρίσκο αυτών των προϊόντων σε ακραίες καταστάσεις.
Το τρίτο είναι ότι η Γερμανία, ευτυχώς, δεν θα καταστραφεί, με χρεοκοπία της Deutsche Bank, παρά μόνο αν επιχειρήσει να διασώσει την Deutsche bank. Δεν θα καταστραφεί, διότι παρότι οι μεγάλες τράπεζες έχουν αυξήσει το ρόλο τους πρόσφατα σε επίπεδα που ήταν μετά τον πόλεμο, άλλες , μικρότερες, συνεταιριστικές και κρατικά ελεγχόμενες τράπεζες ελέγχουν τη συντριπτική πλειοψηφία του κλάδου. Η Γερμανία, σε αντίθεση με Αγγλία και Ιταλία, δεν έχει έλεγχο του τραπεζικού συστήματος από 3-4 μεγάλες τράπεζες. Αυτό είναι σημαντικό, διότι η Γερμανία είναι η μεγαλύτερη εμπορική εταίρος της Ελλάδος. Καταστροφή της Γερμανίας θα οδηγούσε σε συμφορές όχι μόνο την Ευρώπη γενικώς αλλά και την Ελλάδα.
Το τέταρτο ζήτημα, είναι ότι το Γερμανικό λόμπυ των μεγάλων τραπεζών τύπου Deutsche Bank έχει ιστορικά πάει χεράκι-χεράκι με εκείνες τις λιγοστές εταιρίες-γίγαντες της Γερμανίας που κουμαντάρουν τη ίδια τη Γερμανία και την πολιτική της, εταιριών όπως της Siemens και της Volkswagen. Κατάρρευση της Deutschebank θα έχει επιπτώσεις γενικά για τον οικονομικό «ιμπεριαλισμό» της Γερμανίας, που οικοδομήθηκε μετά την παλινόρθωση της χώρας, μετά τον πόλεμο. Άρα θα έχει τεράστιες πολιτικές επιπτώσεις, θα αποδυναμώσει το ρόλο των αδίστακτων αυτών εταιριών. Αυτό σημαίνει κατάρρευση όσων στηρίζουν την αδίστακτη πολιτική Σόιμπλε, μια καλή εξέλιξη για όλη την Ευρώπη.
Η μεγάλη ερώτηση είναι αν η Γερμανία θα επιχειρήσει να διασώσει την Deutsche Bank με τα λεφτά των πολιτών ή όχι. Γι αυτό δεν είμαστε σίγουροι. Όμως, τόσο στο χώρο της αριστερής όσο και της οικονομικά φιλελεύθερης σκέψης στη Γερμανία, υπάρχει απέχθεια στην έννοια της ενίσχυσης του Τραπεζικού ρίσκου, για λόγους που έχουν να κάνουν με την ιστορία της χωράς αυτής. Είναι επομένως πολύ πιθανό, αν όχι σίγουρο, ότι η χώρα θα επιχειρήσει «γιγαντιαίο πρόγραμμα κουρέματος καταθέσεων και ομολόγων» της Deutsche Bank ώστε να μην ρίξει τα βάρη στον Γερμανό φορολογούμενο. Εξ άλλου οι Γερμανοί πολιτικοί εξαρχής υποστήριξαν τη λύση του κουρέματος (bail in) αντί διάσωσης με λεφτά φορολογούμενων (bailout) για όλη την Ευρώπη. Καθόλου τυχαία. Εν ολίγοις, αν χρεοκοπήσει η Deutsche bank, θα πρέπει να ετοιμαζόμαστε όχι μόνο για την κατάρρευση των στηριγμάτων της πολιτικής Σόιμπλε, αλλά και για το πρώτο μεγάλο κούρεμα καταθέσεων και ομολόγων στην Ευρώπη, ίσως της τάξης 100-300 δισ. ευρώ, με σημαντικές επιπτώσεις σε ομόλογα, μετοχές και την ίδια την πίστη στις Ευρωπαϊκές τράπεζες…!
* Ο κ. Κωνσταντίνος Βέργος είναι Καθηγητής Χρηματοοικονομικών, Πανεπιστήμιο Πόρτσμουθ, Αγγλία
