Της Cathy Reisenwitz*… Το παιχνίδι Pokemon GO, αυτή η εφαρμογή που επιτρέπει στους παίκτες να συνδυάσουν τις δραστηριότητες του πραγματικού κόσμου με ένα ηλεκτρονικό παιχνίδι, έχει κυριεύσει τον κόσμο. Μέσα σε όλες αυτές τις απίστευτες ιστορίες που ακούγονται, όπως της γυναίκας που βρήκε ένα πτώμα ενώ έπαιζε, των ληστών που χρησιμοποιούσαν την εφαρμογή για να βρουν τα θύματά τους, ή τις όποιες ανησυχίες σχετικά με την ιδιωτική ζωή, υπάρχει μια ιστορία που μάλλον έχει διαφύγει της προσοχής σας.
Το Pokemon GO καταφέρνει αυτό που κανένα άλλο βιντεοπαιχνίδι δεν έχει κάνει στο παρελθόν. Ωθεί τους ανθρώπους να βγουν από τα σπίτια τους και να μιλήσουν με αγνώστους. Οι παίκτες δηλώνουν με μηνύματα στο Twitter ότι το παιχνίδι ελαφρύνει την κατάθλιψή τους. «Το Pokemon GO κυριολεκτικά ανατρέπει το Bowling Alone του Putnam», σχολίασε ο Sam Hammond σε μια δημοσίευσή του στο Twitter.
Ένα από τα στοιχεία που καθιστούν κάτι τέτοιο τόσο εκπληκτικό είναι ότι η τεχνολογία, ειδικά τα κινητά τηλέφωνα, θεωρείται συνήθως ένας από τους παράγοντες κοινωνικής απομόνωσης. Σύμφωνα με το περιοδικό TIME, πολλοί κοινωνικοί επιστήμονες θεωρούν ότι η τεχνολογία αυξάνει τη μοναξιά. «Οι τεχνολογίες όπως τα μηνύματα και τα κοινωνικά δίκτυα έχουν διευκολύνει την αποφυγή σύναψης ουσιωδών σχέσεων με σάρκα και οστά».
Αλλά αυτή η σχέση, κατά τη γνώμη μου, φανερώνει μια πολύ «κλειστή» θέαση της τεχνολογίας και της μοναξιάς.
Το πρόβλημα της μοναξιάς
Νέες έρευνες αποκαλύπτουν ότι η μοναξιά είναι πολύ πιο επικίνδυνη για την υγεία από όσο η παχυσαρκία.
Η μοναξιά μπορεί να αυξήσει την πιθανότητα πρόωρου θανάτου κατά 26% σύμφωνα με μια πρόσφατη έκθεση των ερευνών αυτών. Οι έρευνες έχουν δείξει ότι η κοινωνική απομόνωση –ή η έλλειψη κοινωνικών σχέσεων- και η μοναχική διαβίωση μπορούν να αυξήσουν τις πιθανότητες πρόωρου θανάτου κατά 29% και 32% αντίστοιχα. Σύμφωνα με την Independent, «πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι η μοναξιά μπορεί να είναι ο επόμενος κίνδυνος για την δημόσια υγεία, μαζί με την παχυσαρκία και την κατάχρηση ουσιών».
Αντίθετα, μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο JAMA, έδειξε ότι η παχυσαρκία πρώτου βαθμού (με δείκτη μάζας σώματος 30-<35) δεν συνδεόταν με υψηλότερο ποσοστό πρόωρων θανάτων σχέση με εκείνους που είχαν κανονικό βάρος (με δείκτη μάζας σώματος 18,5-<25). Στην πραγματικότητα, οι άνθρωποι που ζύγιζαν μέχρι και 15 κιλά παραπάνω από εκείνους που είχαν «κανονικό» βάρος είχαν χαμηλότερο ποσοστό πρόωρων θανάτων.
Ανησυχούμε διαρκώς για την λεγόμενη «επιδημία παχυσαρκίας», αλλά γιατί κανείς δεν αναφέρεται στην «επιδημία μοναξιάς»;
Ένας λόγος είναι ότι η μοναξιά, εν αντιθέσει με το βάρος, μπορεί εύκολα να κρυφτεί. Και είναι εύκολο να την παραβλέψουμε. Ενώ συνήθως γνωρίζετε το βάρος σας, κάποιες φορές είναι δύσκολο να καταλάβετε ότι η κατάθλιψή σας είναι ταυτόχρονα και μοναξιά.
Άραγε η τεχνολογία μας απομονώνει;
Όλοι μας, από τη New York Times μέχρι και τη Social Media Week, αναρωτιούνται: Μας απομονώνει η τεχνολογία;
Δεν είναι δύσκολο να καταλάβουμε το γιατί. Όλοι μας έχουμε υπάρξει θύματα ενός ραντεβού ή μιας παρέας που κοιτούσε περισσότερο την οθόνη παρά συμμετείχε στην κουβέντα. Όλοι μας έχουμε κάποιον που σταματάει το γεύμα για να βγάλει μια φωτογραφία.
Υπάρχουν ακόμα και έρευνες που υποστηρίζουν την ιδέα ότι οι ώρες που περνάμε στην οθόνη συνδέονται αρνητικά με τις κοινωνικές επαφές. «42% των Αυστραλών που χρησιμοποιούσε κατά μέσο όρο 4 μεθόδους επικοινωνίας (όπως το email, τα μηνύματα, το Facebook, και το Twitter) είναι απομονωμένοι σε σχέση με το 11% των ανθρώπων που χρησιμοποιούσε μόνο ένα μέσο», είπε στο ABC η Sue Miller, διευθύντρια του Relationships Australia Queensland.
Η αλήθεια
Η τεχνολογία απομονώνει τους ανθρώπους με δύο ξεκάθαρους τρόπους. Πρώτον, μας δίνει έναν πειστικό λόγο για να μη μιλάμε ο ένας στον άλλο. Είναι δύσκολο για τον εγκέφαλό μας να παραβλέπει αυτό το συνεχόμενο κύμα σαγηνευτικών πληροφοριών, επιβεβαιώσεων και περισπασμών ώστε να στρέφουμε πλήρως την προσοχή μας στην παρούσα κοινωνική αλληλεπίδραση.
Ο εγκέφαλός μας είναι σχεδιασμένος να του αρέσουν οι περισπασμοί, να ζητά την επιβεβαίωση που δημιουργούν οι ειδοποιήσεις, και να ακολουθεί λαμπερά αντικείμενα. Και οι εταιρείες αρέσκονται να δίνουν στον εγκέφαλό μας ό, τι θέλει σε αντάλλαγμα γλυκών δεδομένων που μπορούν να πουλήσουν σε διαφημίσεις. Το πρόβλημα ότι αυτό που θέλει ο εγκέφαλός μας βραχυπρόθεσμα δεν είναι καλό για εμάς μακροπρόθεσμα.
Ο συνδυασμός των ισχυρών και αδύναμων δεσμών μας κάνει ευτυχισμένους. Οι άνθρωποι είναι ευτυχισμένοι όταν είναι στενά συνδεδεμένοι με μια μικρή, δεμένη κοινότητα και έχουν ένα ευρύ δίκτυο από γνωστούς, στους οποίους μπορούν να στραφούν.
Ο δεύτερος τρόπος με τον οποίο η τεχνολογία μας απομονώνει, είναι ότι μας διευκολύνει να επιβιώνουμε χωρίς να μιλάμε με άλλους ανθρώπους. Αυτή τη στιγμή, η τεχνολογία μας βοηθάει να εργαζόμαστε, να τρώμε, ακόμα και να πάμε στον γιατρό χωρίς να φεύγουμε από το σπίτι μας. Ενώ οι περισσότεροι άνθρωποι ακόμα πρέπει να έρχονται σε επαφή με άλλους ανθρώπους για να ικανοποιούν τις βασικές τους ανάγκες, σύντομα η τεχνολογία θα φτάσει στο σημείο όπου δεν θα είναι απαραίτητο να μιλάει κανείς πλέον σε κανένα.
Ο δρόμος που μας ανοίγεται
Οι άνθρωποι που ανησυχούν για την τάση απομόνωσης που δημιουργεί η τεχνολογία βλέπουν μετά βίας τη μισή εικόνα. Βλέπουν το δέντρο και χάνουν το δάσος. Βλέπουν τους περισπασμούς, αλλά όχι τις διευκολύνσεις.
Είναι αλήθεια ότι η τεχνολογία μας αποσπά την προσοχή από σημαντικές επαφές και καθιστά την απομόνωση πιο εφικτή στην πράξη.
Αλλά σε ποιο μέλλον, άραγε, η τεχνολογία θα τελειώσει την ανάγκη μας να βγαίνουμε από το σπίτι χωρίς να παρέχει ένα εξίσου ισχυρό κίνητρο για να κάνει κάτι τέτοιο; Κοιτάξτε το Pokemon GO. Χιλιάδες άνθρωποι βγαίνουν έξω από τα σπίτια τους όχι επειδή πρέπει, αλλά επειδή ένας σχεδιαστής παιχνιδιών βρήκε τον τρόπο να βγάλει κέρδος κάνοντας το περπάτημα στο ύπαιθρο πιο διασκεδαστικό από πριν.
Η τεχνολογία δεν είναι απλά μια απόσπαση από όσα έχουν σημασία. Είναι, επίσης, μια λύση απέναντι σε όσα μας ωθούν στην απομόνωση.
Η εικονική πραγματικότητα αποτελεί ένα απίθανο, αλλά χαρακτηριστικό, παράδειγμα. Όταν η εικονική πραγματικότητα βελτιωθεί αρκετά, λένε αυτοί που φοβούνται την τεχνολογία, κανένας δεν θα θέλει να ζει στην πραγματικότητα. Αλλά η πραγματικότητα κάποιες φορές είναι όντως δύσκολη, και η εικονική πραγματικότητα μπορεί να βοηθήσει τους ανθρώπους να παραμείνουν ζωντανοί, με σώας τας φρένας, μέχρι να γίνει η πραγματικότητα καλύτερη. Για παράδειγμα, οι άνθρωποι που έχουν εγκαύματα πρέπει να υφίστανται καθημερινά πολλούς οδυνηρούς καθαρισμούς των τραυμάτων τους. Μια λύση; Τα παιχνίδια εικονικής πραγματικότητας για την ανακούφιση των ασθενών. Δεν μπορείτε να φανταστείτε πόσο αποτελεσματικά είναι. Ξέρουμε ήδη από τις αρχές της νέας χιλιετίας ότι ένας υπερφορτωμένος εγκέφαλος έχει μειωμένη ικανότητα αντιμετώπισης του πόνου. Αλλά από τότε που η καινοτομία μείωσε την τιμή και την δυνατότητα μεταφοράς της εικονικής πραγματικότητας έχει καταστεί προσιτή οικονομικά η δοκιμή της εικονικής πραγματικότητας ως μέσο μείωσης του πόνου.
Η ειρωνεία του να βλέπουμε την τεχνολογία ως έναν παράγοντα απομόνωσης είναι ότι αγνοούμε όλους τους παράγοντες που ωθούν στην απομόνωση και μπορούν να αντικατασταθούν από την τεχνολογία. Για παράδειγμα, η συνηθισμένη αγωγή ώστε όσοι έχουν εγκαύματα να αντέξουν τους καθαρισμούς είναι τα ηρεμιστικά. Αν έχετε ποτέ μιλήσει σε κάποιον που είναι υπό την επήρεια ισχυρών παυσίπονων, θα καταλάβετε ότι είναι πολύ πιο δύσκολο να συνεννοηθείτε με κάποιον σε τέτοια κατάσταση από όσο με κάποιον που κοιτά το κινητό λίγο συχνότερα από όσο θα έπρεπε.
Δεν μπορούμε να σταματήσουμε τη μοναξιά με την κατάργηση των συσκευών μας. Η ανθρώπινη επαφή απαιτεί την παρουσία, την υπομονή και την επιμονή μας.
Η παρουσία σας σημαίνει ότι δεν είστε αποσπασμένοι. Δεν σκέφτεστε τη λίστα σας όταν κάποιος σας μιλά. Ακούτε, συμπάσχετε και θυμάστε. Η υπομονή σημαίνει ότι δεν ψάχνετε για την επόμενη δόση ντοπαμίνης, αναγκάζοντας τη σχέση σας να προχωρήσει σε άλλο επίπεδο, αλλά δέχεστε τους ανθρώπους όπως είναι. Η επιμονή σημαίνει ότι δίνετε στους ανθρώπους μια ευκαιρία. Δεν θα γίνετε αμέσως κολλητοί με όποιον συναντάτε. Πρέπει να γνωριστείτε με διάφορους ανθρώπους σε διαφορετικά περιβάλλοντα με την πάροδο του χρόνου για να δείτε αν πραγματικά μπορείτε να είστε φίλοι.
Η τεχνολογία διευκολύνει όλα αυτά τα πράγματα, καθώς σας βοηθάει να εξοικονομήσετε χρόνο, χρήματα και ενέργεια, για να τα αφιερώσετε στην παρουσία, την υπομονή και την επιμονή σας. Η καινοτομία σημαίνει ότι αφιερώνετε λιγότερο χρόνο στην επιβίωσή σας και περισσότερο στην καλλιέργειά σας. Η καινοτομία σημαίνει ότι μπορείτε να πάρετε περισσότερα πράγματα που θέλετε από εκείνα που έχετε και το μόνο που έχετε να κάνετε είναι να ανταλλάξετε ειρηνικά αυτά που έχετε για αυτά που θέλετε.
Τώρα, με συγχωρείτε, πρέπει να πάω να πιάσω μερικά Pokemon.
