Οι κυβερνήσεις, οι επιχειρήσεις και οι οικονομολόγοι σε όλο τον κόσμο βρέθηκαν προ εκπλήξεως από τις γεωπολιτικές αλλαγές που ακολούθησαν την πτώση των τιμών του πετρελαίου και την επιβράδυνση της οικονομίας της Κίνας.
Οι περισσότεροι αναλυτές πιστεύουν ότι η τιμή του πετρελαίου θα ανακάμψει και ότι η Κίνα θα συνεχίσει την ανοδική της πορεία, αλλά τι γίνεται αν κάνουν λάθος.
Αντί να ανησυχούμε για την άνοδο της Κίνας, μήπως θα έπρεπε να φοβόμαστε την πτώση της;
Και ενώ οι τιμές του πετρελαίου μπορεί να ταλαντεύεται για τα επόμενα τέσσερα ή πέντε χρόνια, η βιομηχανία ορυκτών καυσίμων έχει αρχίσει να συμβιβάζεται με τον επερχόμενο αφανισμό της.
Το αποτέλεσμα είναι η μετατόπιση της παγκόσμιας ισορροπίας της ενέργειας.
Τεχνολογικές εφευρέσεις όπως λάμπες LED, βελτιωμένα συστήματα θέρμανσης και ψύξης και τα συστημάτων λογισμικού στα αυτοκίνητα, έχουν αυξήσει σταδιακά την αποδοτικότητα των καυσίμων τις τελευταίες 2 δεκαετίες.
Αλλά το μεγάλο σοκ για την ενεργειακή βιομηχανία ήρθε με το fracking, ένα νέο σύνολο τεχνικών και τεχνολογιών για την απόσταξη περισσότερων υδρογονανθράκων από το έδαφος.
Αν και υπάρχουν ανησυχίες για τις περιβαλλοντικές ζημιές, η παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου εκτινάχθηκε, προκαλώντας αλυσιδωτές αντιδράσεις στην παλιά γραμμή ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα και μείωσε δραματικά την εξάρτηση της Αμερικής από το ξένο πετρέλαιο.
Το επόμενο σοκ θα προέλθει από την «καθαρή» ή «πράσινη» ενέργεια.
Η ηλιακή και η αιολική ενέργεια τώρα αναπτύσσονται εκθετικά. Κάθε δύο χρόνια, για παράδειγμα, τα ποσοστά των ηλιακών εγκαταστάσεων διπλασιάζονται και το κόστος των φωτοβολταϊκών μονάδων μειώνεται κατά περίπου 20%.
Ακόμη και χωρίς τις επιδοτήσεις που σταδιακά εξαλείφονται από τις κυβερνήσεις, το σημερινό κόστος των φωτοβολαταϊκών εγκαταστάσεων, θα μειωθεί στο μισό μέχρι το 2022.
Μέχρι το 2030, η ηλιακή ενέργεια θα είναι σε θέση να παρέχει το 100% των σημερινών ενεργειακών αναγκών και μέχρι το 2035 θα είναι σχεδόν δωρεάν, ακριβώς όπως είναι σήμερα οι τηλεφωνικές κλήσεις.
Αυτό φαίνεται δύσκολο να συνειδητοποιήσει κανείς, δεδομένου ότι η παραγωγή ηλιακής ενέργειας παρέχει λιγότερο από το 1% των ενεργειακών αναγκών της Γης σήμερα.
Αλλά έτσι εξελίσσονται οι προηγμένες τεχνολογίες. Διπλασιάζονται κάθε ένα ή δύο χρόνια και οι τιμές τους πέφτουν.
Δεδομένου ότι η Καλιφόρνια παράγει ήδη περισσότερο από το 5% της ηλεκτρικής ενέργειας από τα φωτοβολταϊκά, δεν είναι δύσκολο να κατανοήσει κανείς ποια θα ήταν η επίδραση ακόμη μερικών διπλασιασμών, δηλαδή την επικείμενη εξαφάνιση του κλάδου των ορυκτών καυσίμων.
Οι προηγμένες εκθετικές τεχνολογίες είναι παραπλανητικές επειδή κινούνται πολύ αργά στην αρχή, αλλά το 1% γίνεται 2%, το οποίο γίνεται τέσσερα, οκτώ, δεκαέξι κλπ..
Όπως λέει ο μελλοντολόγος Ray Kurzweil, όταν μια προηγμένη τεχνολογία είναι στο 1%, είμαστε στα μισά του δρόμου για το 100%. Σε αυτό ακριβώς το σημείο βρίσκονται τώρα η ηλιακή και η αιολική ενέργεια.
Όποιος παρακολουθεί την εκθετική αύξηση του fracking και την προοδευτική εξέλιξη που γίνεται στην αποδοτικότητα και την αποθήκευση των καυσίμων, θα έπρεπε να μπορεί να προβλέψει την πρόσφατη πτώση στην τιμή του πετρελαίου.
Δεν ήταν έκπληξη το γεγονός ότι οι σχετικά μικρές αλλαγές στην προσφορά και τη ζήτηση προκάλεσαν μαζικές αναταραχές στις παγκόσμιες τιμές του πετρελαίου. Έτσι λειτουργούν οι αγορές. Προκαλούν δραματική πτώση των ομόλογων και των τιμών των μετοχών στην περίπτωση καθυστερήσεων.
Αυτό συμβαίνει και στις αγορές της Κίνας. Η ανάπτυξη της μεγαλύτερης βιομηχανίας της Κίνας, έχει σταματήσει, προκαλώντας παράπλευρες συνέπειες σε όλη την οικονομία της Κίνας.
Για δεκαετίες, οι κατασκευαστικές στην Κίνα, προσέλκυαν κεφάλαια από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη και τροφοδοτούσαν την ανάπτυξη της. Και τότε ο συνδυασμός της αύξησης του κόστους εργασίας και του κόστους των ναύλων και της αυτοματοποίησης, άρχισαν να αλλάζουν τα οικονομικά των κατασκευαστικών της Κίνας.
Τώρα, τα ρομπότ είναι έτοιμα να ανατρέψουν την καινούρια ισορροπία.
Η Foxconn που κατασκευάζει τα iPhone για την Apple είχε ανακοινώσει από τον Αύγουστο του 2011 ότι θα αντικαταστήσει ένα εκατομμύριο εργάτες με ρομπότ. Αυτό ακόμα δεν συνέβη, αλλά μια νεότερη γενιά ρομπότ όπως τα ABB’s Yumi και τα Rethink Robotics’ Sawyer μπορούν να το κάνουν πραγματικότητα. Είναι αρκετά επιδέξια για να περάσουν μια κλωστή από βελόνα και κοστίζουν όσο ένα αυτοκίνητο.
Η Κίνα είναι ενήμερη για τις εξελίξεις στη ρομποτική και σχεδιάζει να αναλάβει ηγετικό ρόλο στην αντικατάσταση των ανθρώπων με τα ρομπότ. Η επαρχία Guangdong κατασκευάζει το πρώτο εργοστάσιο με “μηδενικό συντελεστή-εργασίας”(zero-labor factor) στον κόσμο με 1.000 ρομπότ που κάνουν την δουλειά 2.000 ανθρώπων. Θεωρεί ότι αυτό είναι μια λύση για την αύξηση του κόστους της εργασίας.
Το πρόβλημα για την Κίνα είναι ότι τα ρομπότ της δεν είναι πιο παραγωγικά από τα αντίστιχα ρομπότ στη Δύση. Όλα εργάζονται 24/7, χωρίς να διαμαρτύρονται ή να εντάσσονται σε εργατικά συνδικάτα.
Κοστίζουν το ίδιο και καταναλώνουν την ίδια ποσότητα ενέργειας.
Δεδομένης της μεγάλης διάρκειας και του υψηλού κόστους των μεταφορών, πλέον δεν υπάρχει λόγος εξαγωγής πρώτων υλών στην Κίνα, συναρμολόγησης σε τελικά προϊόντα και επανεισαγωγής προς τη Δύση. Οι κατασκευές μπορούν και πάλι να γίνουν μια τοπική βιομηχανία.
Οι δυτικές εταιρείες θα χρειαστούν πολλά χρόνια για να μάθουν τις περιπλοκές της ρομποτικής κατασκευής, την κατασκευή αυτοματοποιημένων εργοστασίων, την εκπαίδευση εργαζόμενων και να ασχοληθούν με τις υλικοτεχνικές προκλήσεις των αλυσίδων εφοδιασμού που είναι στην Κίνα.
Αλλά αυτά τα προβλήματα θα είναι εφήμερα. Μετά από αυτό, θα ξεκινήσει μια άλλη τεχνολογική επανάσταση, η ψηφιακή προσθετική κατασκεύη.
Στη συμβατική κατασκευή, τα εξαρτήματα που παράγονται από τον άνθρωπο χρησιμοποιούν μηχανοκίνητες εργαλειομηχανές, όπως πριόνια, τόρνους, φρέζες, πρέσες και τρυπάνια, για την αφαίρεση υλικού για να φτάσουν το επιθυμητό σχήμα.
Στην ψηφιακή προσθετική κατασκευή, τα τμήματα παράγονται από την τήξη διαδοχικών στρωμάτων υλικών, με βάση 3D μοντέλα, προσθέτοντας υλικά και όχι αφαιρώντας τα. Οι “3D εκτυπωτές” που τα παράγουν αυτά χρησιμοποιούν μέταλλα, σταγονίδια από πλαστικό και άλλα υλικά – όπως ακριβώς και οι κασέτες γραφίτη σε εκτυπωτές λέιζερ.
Οι 3D εκτυπωτές μπορούν να δημιουργήσουν ήδη περίπλοκες μηχανικές συσκευές, ιατρικά εμφυτεύματα, κοσμήματα, ακόμη και είδη ένδυσης. Αλλά ακόμα παραμένουν αργοί, βρώμικοι, και δυσκίνητοι, όπως ήταν οι πρώτες γενιές εκτυπωτών inkjet. Αυτό όμως θα αλλάξει.
Στις αρχές της δεκαετίας του 2020, θα έχουμε κομψούς και φθηνούς εκτυπωτές για τα σπίτια μας, που θα μπορούν να εκτυπώσουν παιχνίδια και είδη οικιακής χρήσης. Οι επιχειρήσεις θα χρησιμοποιούν 3D εκτυπωτές για να κάνουν μικρής κλίμακας παραγωγή των προηγουμένων βιοτεχνιών αγαθών.
Αργότερα, την επόμενη δεκαετία, θα κατασκευάζουμε κτίρια και ηλεκτρονικά με την 3D εκτύπωση. Μέχρι τότε οι εκτυπωτες αυτοί θα είναι όσο γρήγοροι είναι οι εκτυπωτές λέιζερ σήμερα.
Και μην εκπλαγείτε αν κάπου κοντά στο 2030, τα βιομηχανικά ρομπότ κάνουν απεργία, ανεμίζοντας πανό λέγοντας “Σταματήστε τους 3D εκτυπωτές, παίρνουν τις δουλειές μας.”
Οι γεωπολιτικές επιπτώσεις από τις αλλαγές αυτές είναι συναρπαστικές και ανησυχητικές.
Η Αμερική θα επανεφεύρει τον εαυτό της ακριβώς όπως το κάνει κάθε 30-40 χρόνια. Ούτος η άλλως ηγείται στην επανάσταση της τεχνολογίας.
Και καθώς είμαστε ήδη μάρτυρες, η Ρωσία και η Κίνα θα ξεσηκώσουν περιφερειακές αναταραχές για να αποσπάσουν την προσοχή του πληθυσμού τους. Οι παραγωγοί πετρελαίου, όπως η Βενεζουέλα θα πάνε σε πτώχευση και η Μέση Ανατολή θα γίνει ένα καζάνι αστάθειας.
Οι χώρες που έχουν επενδύσει στην εκπαίδευση των πληθυσμών τους, χτίζουν ισχυρές οικονομίες καταναλωτών και έχουν δημοκρατικούς θεσμούς που μπορούν να ασχοληθούν με την κοινωνική αλλαγή, θα επωφεληθούν επειδή οι άνθρωποι τους θα ικανοποιούν τις βασικές τους ανάγκες και θα αντιληφθουν πώς να επωφεληθούν από τις τεχνολογικές εξελίξεις.
