Υπάρχει ένας τεχνολογικός χώρος που ονομάζεται σκοτεινό διαδίκτυο, όπου οι διακομιστές των ιστοσελίδων κρύβονται πίσω από ένα κρυπτογραφημένο πέπλο και οι χρήστες απολαμβάνουν ισχυρή προστασία της ανωνυμίας τους. Αλλά αυτός ο χώρος δεν είναι ούτε κατά προσέγγιση κοντά στο παραμύθι που έχει επινοηθεί γύρω από αυτό, ότι δηλαδή αμέτρητα ψηφιακά καταστήματα πουλάνε παράνομα προϊόντα και οι εγκληματίες αποφεύγουν την ποινική δίωξη.
Αντιθέτως, το σκοτεινό διαδίκτυο είναι μια μικρή συλλογή από ιστοσελίδες που αντανακλούν έναν αριθμό καλών, κακών ή ιδιόρρυθμων ανθρώπων που το χρησιμοποιούν. Νέοι και πολίτες, ευαίσθητοι στην ιδιωτικότητα των συνομιλιών τους, απογοητευμένοι από τις πληροφορίες για παρακολούθηση του “φωτεινού” διαδικτύου από διάφορες υπηρεσίες, συζητούν εκεί, για ότι θέλουν παρακάμπτοντας τους περιορισμούς της κρατικής λογοκρισίας. Γιατροί δίνουν πιο αμερόληπτες συμβουλές σε χρήστες ναρκωτικών, οι οποίοι ανοίγονται λόγω της ανωνυμίας που τους προσφέρεται.
Βέβαια, κάποιοι παράνομοι εκμεταλλευόμενοι τη μεγαλύτερη ανωνυμία, κάνουν παράνομες συναλλαγές ή διακινούν υλικό πορνογραφίας. Παρά ταύτα η σημασία του εγκλήματος στο συγκεκριμένο μέρος του κυβερνοχώρου παρουσιάζεται με μεγάλη δόση υπερβολής. Το θέμα είναι ότι το ¨σκοτεινό διαδίκτυο” γεννήθηκε όχι για τις αναγκαιότητες του εγκλήματος, αλλά για τη διασφάλιση της ιδιωτικότητας των χρηστών που δεν πιστεύουν ότι τους προσφέρεται στο ελεγχόμενο διαδίκτυο.
-Ίσως αυτό είναι το World Wide Web, στην αρχική μορφή του οράματος.
Το “σκοτεινό διαδίκτυο” παρουσιάζεται στα μέσα ενημέρωσης ως “μεγάλη υπόθεση”, όμως για άσχετους λόγους από αυτούς που στην πραγματικότητα την κάνουν τέτοια. Μετά την καταδίκη του Ρως Ούλμπριχτ, ιδιοκτήτη της κρυφής αγοράς γνωστής ως Δρόμου του Μεταξιού (Silk Road), και μια καταιγίδα άρθρων που υποστηρίζουν ότι ριζοσπαστικές οργανώσεις χρησιμοποιούν μυστικές ιστοσελίδες για τα σχέδια τους, αυτό το κρυφό μέρος του Διαδικτύου συζητείται περισσότερο από ποτέ.
Αλλά ως επί το πλείστον, η ιστορία που “πουλάει” για το “σκοτεινό διαδίκτυο” δεν είναι κάτι περισσότερο από ένα μύθο.
Το υπόλοιπο διαδίκτυο είναι εξίσου “σκοτεινό”
Η σχετική αρθρογραφία για το “σκοτεινό διαδίκτυο” δημιούργησε την αίσθηση ότι το όνομά του υποδηλώνει όχι μόνο τον απόρρητο χαρακτήρα του, αλλά και το βρώμικο περιεχόμενό του. Θα διαβάσετε για έναν υπόκοσμο ανομίας που αποτελείται από κλεμμένα στοιχεία, ιστοσελίδες τρομοκρατών και παιδική πορνογραφία. Ενώ αυτά τα πράγματα μπορεί να είναι διαθέσιμα και εκεί, είναι επίσης διαθέσιμα στο “φωτεινό” κανονικό διαδίκτυο και είναι πιο εύκολα προσβάσιμα σε όλους, χωρίς την ανάγκη εγκατάστασης και ρύθμισης ενός πολύπλοκου λογισμικού κρυπτογράφησης.
Εδώ και πολλά χρόνια υπάρχουν ιστοσελίδες όπου μπορείτε να αγοράσετε τα προσωπικά δεδομένα κάποιου, όπως την ημερομηνία γέννησης, το πλήρες όνομα, τη διεύθυνση και τον αριθμό τηλεφώνου του για λιγότερο από ένα δολάριο, ή ακόμα και τα στοιχεία πιστωτικών καρτών.
Φόρουμ τρομοκρατών επίσης κρύβονται σε δημόσια θέα. Απλές ιστοσελίδες επιτρέπουν σε εξτρεμιστές και υποστηρικτές τζιχαντιστών να επικοινωνούν μεταξύ τους και να ανεβάζουν βίντεο σκληρής προπαγάνδας. Παρά τις επισταμένες έρευνες, δεν αποδείχθηκε ότι οι εξτρεμιστές συναλλάσσονται και επικοινωνούν κυρίως από το “σκοτεινό διαδίκτυο”.
Και ναι, ακόμα και η αποτρόπαιη παιδική πορνογραφία υπάρχει στο “ελεγχόμενο” και “φωτεινό” διαδίκτυο. Στην πραγματικότητα, είναι πιο ανεξέλεγκτη σε σύγκριση με το τι διακινείται στο “σκοτεινό διαδίκτυο”. Πέρυσι, το Internet Watch Foundation, μια φιλανθρωπική οργάνωση που συγκεντρώνει πληροφορίες για ιστοσελίδες με θέμα την παιδική σεξουαλική κακοποίηση και συνεργάζεται με τα όργανα του νόμου και τους παρόχους φιλοξενίας για να αφαιρείται το υλικό, βρήκε 31.266 διευθύνσεις URL που περιείχαν εικόνες παιδικής πορνογραφίας. Από αυτές τις διευθύνσεις URL, μόνο 51 -ή το 0,2%- εντοπίστηκαν στο “σκοτεινό διαδίκτυο”.
Μοιάζει περισσότερο με μία σκοτεινή γωνιά
Αυτό που ονομάζουμε “σκοτεινό διαδίκτυο” είναι πολύ μικρό. Το World Wide Web έχει διογκωθεί σε πάνω από ένα δισεκατομμύριο διαφορετικούς ιστοτόπους, ενώ με τις τρέχουσες εκτιμήσεις, ο αριθμός των κρυφών τοποθεσιών είναι μεταξύ 7.000 και 30.000, ανάλογα με το ποια μεθοδολογία ακολουθείτε. Αυτό είναι μόλις 0,03% του κανονικού ιστού. Μόλις ένα κλάσμα του περιεχομένου που είναι ελεύθερα διαθέσιμο αλλού. Το σύνολο όλων αυτών των κρυφών ιστοσελίδων, σε αντίθεση με όσα διαρρέουν κάποιες κυβερνήσεις και πολλά μέσα μαζικής ενημέρωσης, είναι πολλές μικρότερες τάξεις μεγέθους από τον “ελεγχόμενο” ιστό.
Δεν είναι σαφές το πόσοι άνθρωποι έχουν πρόσβαση στο “σκοτεινό διαδίκτυο” σε καθημερινή βάση, αλλά υπάρχει η εντύπωση ότι πρόκειται για ένα μικρό αριθμό ατόμων. Το Project Tor -οι δημιουργοί του πιο διαδεδομένου εργαλείου κρυπτογράφησης- ισχυρίζονται ότι μόνο το 1,5% της συνολικής κίνησης στο κρυπτογραφημένο δίκτυο τους έχει να κάνει με κρυφές ιστοσελίδες και ότι το σύνολο των χρηστών του κρυπτογραφημένου δικτύου δεν ξεπερνά τα 2 εκατομμύρια ανθρώπους. Με λίγα λόγια, ο αριθμός των ατόμων που επισκέπτονται το “σκοτεινό διαδίκτυο” είναι ένα κλάσμα των συνολικών χρηστών Tor, η πλειονότητα των οποίων είναι πιθανό να το χρησιμοποιούν απλά για την διατήρηση της ανωνυμίας στην πλοήγησή τους. Είναι δηλαδή μια σταγόνα στον ωκεανό του συνόλου των χρηστών του ελεγχόμενου διαδικτύου και υπό μια έννοια ίσως αυτό τους κάνει “ύποπτους” στα μάτια των πολλών.
Δεν είναι αδιαπέραστο
Τέλος, το “σκοτεινό διαδίκτυο” δεν είναι κάποια περιοχή πέρα από τις δυνατότητες νομικού και εποπτικού ελέγχου. Ενώ ο Ρως Ούλμπριχτ είναι η πιο διάσημη προσωπικότητα που έχει συλληφθεί, δεν είναι ο μόνος. Πάνω από 300 άτομα έχουν συλληφθεί από το 2011, σύμφωνα με την ανεξάρτητη ερευνήτρια Gwern Branwen. Έμποροι ναρκωτικών και όπλων, οι αγοραστές παράνομων ναρκωτικών ουσιών, καθώς και το προσωπικό και οι διαχειριστές των ιστοσελίδων, έχουν συλληφθεί με επιτυχία από την αστυνομία. Και αυτό αφορά μόνο τις υποθέσεις που έχουν γίνει δημόσια γνωστές.
Οι άνθρωποι που τρέχουν ιστοσελίδες παιδικής κακοποίησης ή παράγουν παράνομο υλικό, επίσης συλλαμβάνονται. Τον Οκτώβριο του 2014, μια βραζιλιάνικη ιστοσελίδα παιδεραστών κατασχέθηκε, και 55 άνθρωποι συνελήφθησαν. Ακριβώς όπως και στον φυσικό κόσμο, αποδεικνύεται ότι ορισμένες παραδοσιακές τακτικές της αστυνομίας όπως η διείσδυση υπο-κάλυψη πρακτόρων, είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικές κατά των εγκληματιών του διαδικτύου.
Πέρα από την κινδυνολογία, ωστόσο, το σκοτεινό διαδίκτυο έχει πραγματικά μεγάλη δυναμική. Ίσως αυτό είναι το World Wide Web, στην αρχική μορφή του οράματος: ένας χώρος πέρα από τον κρατικό έλεγχο, όπου ιδέες και αγαθά μπορούν να ανταλλάσσονται ελεύθερα, χωρίς τον φόβο της λογοκρισίας και τους περιορισμούς στο εμπόριο. Καθώς οι κυβερνήσεις εντείνουν τις παρεμβάσεις τους στην ελευθερία του διαδικτύου, η σκοτεινή έκφανση του γίνεται όλο και πιο πρέπων μέρος για τους ανθρώπους που θέλουν να συζητήσουν και να συνδεθούν μεταξύ τους. Δεν πρέπει να αφήσουμε το μύθο του “σκοτεινού διαδικτύου” να καταστρέψει αυτή την προοπτική, γιατί καμιά φορά κάτω από το χαλί κρύβονται στα πρόχειρα και σκουπίδια, αλλά και χρυσές λίρες.
