Από τα πρώτα βήματα της πληροφορικής, οραματιζόμαστε μηχανές που θα μπορούν να αποθηκεύουν τις αναμνήσεις μας και να διατηρούν το μυαλό εν λειτουργία μετά τη φθορά του βιολογικού μας σώματος.
Η ολοκληρωμένη εγκεφαλική εξομοίωση και η “μεταφόρτωση του μυαλού” εξακολουθούν να ακούγονται σαν επιστημονική φαντασία. Παράλληλα όμως, μερικοί από τους κορυφαίους νευροεπιστήμονες του κόσμου πιστεύουν ότι η τεχνολογία που θα μεταφέρει το μυαλό μας σε υπολογιστή δεν είναι μακριά.
Αν όμως μπορούσαμε να “μεταφορτώσουμε” το μυαλό μας, γιατί να το κάνουμε; Κάποιοι βλέπουν τη μεταφόρτωση ως το επόμενο βήμα στην ανθρώπινη εξέλιξη. Άλλοι φοβούνται ότι η υπόσχεση της αθανασίας έχει παραπουληθεί και ότι η αποστολή των εγκεφάλων μας στο “σύννεφο”(cloud) θα μπορούσε να έχει καταστροφικές συνέπειες.
-Ακόμη και αν η συνείδηση μπορεί να αναπαραχθεί στον υπολογιστή (όπως πιστεύουν πολλοί νευροεπιστήμονες) υπάρχει ένα πιο ανησυχητικό ζήτημα: αν η μεταφόρτωσή μας θα είναι μια πραγματική επέκταση του εαυτού μας.
Φιλόσοφοι στο Future of Humanity Institute της Οξφόρδης, συνέγραψαν πρόσφατα μια έκθεση σχετικά με τις τεχνολογικές απαιτήσεις για την ολοκληρωμένη εγκεφαλική εξομοίωση. Όμως δεν πρέπει να υπάρχει κανείς που να ασχολείται πιο σοβαρά με τη “μεταφόρτωση” από τον Randal Koene, έναν νευροεπιστήμονα του οποίου ο στόχος ζωής είναι να “μεταφορτώσει” τον εαυτό του και το υπόλοιπο της ανθρωπότητας σε υπολογιστές.
“Το μυαλό βασίζεται στον εγκέφαλο και ο εγκέφαλος όπως κάθε τι βιολογικό είναι ένα είδος μηχανής, που σημαίνει ότι μιλάμε για επεξεργασία πληροφοριών σε μια μηχανή.” Δηλώνει ο Koene, που από παιδί ένιωθε ως εμπόδια τους περιορισμούς του σώματος και του μυαλού του και άρχισε να ψάχνει πώς μπορούν να ξεπεραστούν αυτοί οι περιορισμοί.
“Ένιωθα πως υπάρχουν τόσα πολλά ενδιαφέροντα πράγματα που ήθελα να εξερευνήσω, αλλά δεν θα μπορούσα να τα προλάβω όλα γιατί το μυαλό μου δεν λειτουργεί αρκετά γρήγορα και δεν θα ζήσω για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα. Αν έχετε έναν υπολογιστή και θέλετε να τον κάνετε καλύτερο, μπορείτε να μάθετε πώς. Έτσι σκέφτηκα, πώς θα μπορούσα να βελτιώσω το μυαλό; Πώς μπορώ να έχω καλύτερη μνήμη και πιο γρήγορο εγκέφαλο;”
Η λύση ήταν “απλή”: να φτιάξει έναν καινούριο εγκέφαλο που να επιδέχεται αναβαθμίσεις μέσα στο χρόνο, χωρις να περιορίζεται από την βιολογία.
“Το γεγονός ότι ως είδος έχουμε περιορισμούς στην ικανότητα προσαρμογής σε διάφορες προκλήσεις, είναι ένας τεράστιος κίνδυνος για το μακροπρόθεσμο μέλλον”, λέει ο Koene. “Ένα μυαλό που θα μπορεί να λειτουργήσει σε διαφορετικά υποστρώματα και να τροποποιήσει τις ικανότητές του, θα είναι σε θέση να αντιμετωπίσει το πρόβλημα της μακροπρόθεσμης προσαρμοστικότητας”.
Κατά μία έννοια και οι τέσσερις πυλώνες της μεταφόρτωσης του μυαλού -η χαρτογράφηση της δομής και λειτουργίας του εγκεφάλου, όπως και η δημιουργία του λογισμικού και υλικού για την εξομοίωση- είναι πλέον πεδία συστημικής έρευνας. Αν δεχθούμε την αισιόδοξη άποψη του Koene, μέσα σε μια δεκαετία μπορεί να έχουμε την τεχνολογική δυνατότητα να χαρτογραφήσουμε και να εξομοιώσουμε πλήρως ένα πολύ απλό εγκέφαλο, όπως μιας μύγας με περίπου 100.000 νευρώνες. Τότε η ιδέα της ψηφιοποίησης του ανθρώπινου εγκεφάλου θα γίνει κάτι ρεαλιστικό, διότι είτε μας αρέσει είτε όχι, από υπολογιστική σκοπιά ο εγκέφαλός μας θα μπορούσε κάλλιστα να είναι μια μεγαλύτερη και πιο σύνθετη εκδοχή ενός εντόμου.
“Αν έχουμε τα εργαλεία για να πάρουμε στοιχεία από τον εγκέφαλο μιας μύγας, επι της αρχής μπορούμε να κάνουμε το ίδιο πράγμα με τον ανθρώπινο εγκέφαλο”, δήλωσε ο Koene. “Οι νευρώνες, οι συνάψεις και τα νευρογλοιακά κύτταρα είναι πολύ παρόμοια. Από εκεί και πέρα, σταματάει να είναι επιστημονικό και τεχνολογικό πρόβλημα και γίνεται πολιτικό και οικονομικό”. Οι εκτιμήσεις του πόση μνήμη θα χρειαζόταν για να αποθηκευτεί ένας ανθρώπινος εγκέφαλος ποικίλλουν από περίπου ένα έως χίλια terabytes.
Πράγμα που μας φέρνει πίσω στο θέμα του κατά πόσον η μεταφόρτωση της ανθρωπότητας σε ένα ηλεκτρονικό κύκλωμα είναι καλή ιδέα. Αυτό εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το τι προσπαθούμε να επιτύχουμε. Αν απλά προσπαθούμε να διατηρήσουμε τις γνώσεις και την εμπειρία που περιέχονται στο μυαλό μας, η αντιγραφή τους στον ψηφιακό χώρο φαίνεται λογική διαδρομή. Αλλά αν ο στόχος είναι η επέκταση της ζωής και το αν η ανθρώπινη συνείδηση μπορεί να μεταφερθεί από τον εγκέφαλο στον υπολογιστή, η απάντηση είναι πολύ πιο ασαφής.
Ενώ έχουμε κάνει πρωτοφανή βήματα για τη χαρτογράφηση της δομής και “καλωδίωσης” του ανθρώπινου εγκεφάλου, εξακολουθούμε να γνωρίζουμε πάρα πολύ λίγα για την προέλευση της συνείδησης, αυτής της εσωτερικής εμπειρίας που μας κάνει κάτι περισσότερο από έξυπνες αριθμομηχανές. Αν ενστερνιστούμε την τεχνολογία μεταφόρτωσης χωρίς να καταλαβαίνουμε τι είναι η συνείδηση, μπορεί κατά λάθος να διαπράξουμε μια “ψηφιακή αυτοκτονία”.
Ακόμη και αν η συνείδηση μπορεί να αναπαραχθεί στον υπολογιστή (όπως πιστεύουν πολλοί νευροεπιστήμονες) υπάρχει ένα πιο ανησυχητικό ζήτημα: αν η μεταφόρτωσή μας θα είναι μια πραγματική επέκταση του εαυτού μας.
Ως ένα πείραμα σκέψης, μπορούμε να φανταστούμε τι θα γινόταν αν κάποιος προέβαινε σε μια μη καταστρεπτική μεταφόρτωση, δηλαδή ο εγκέφαλος του επιβίωνε της διαδικασίας. Ποιά έκδοση του θα είναι η πραγματική; Η αρχική-βιολογική ή η νέα-ψηφιακή; Ή μήπως και τα δύο έχουν την ίδια αξίωση στην ταυτότητά του, τα χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία του, την οικογένειά του; Μπορείτε να φανταστείτε πόσο πολυ θα αυξήσει όλα τα ακανθώδη ηθικά και νομικά ζητήματα μια τέτοια κατάσταση.
“Πολλοί άνθρωποι ανησυχούν για το αν υπάρχει κάτι στη συνείδηση πέρα των λειτουργικών πτυχών του εγκεφάλου, αλλά δεν έχουμε καμία απόδειξη για κάτι τέτοιο. Κάθε φορά που εξετάζουμε μια συγκεκριμένη λειτουργία, αυτή εξαρτάται από το υλικό στον εγκέφαλο”, λέει ο Koene. “Πιστεύω ότι αν μεταφορτώσετε το μυαλό σας, έστω και αν εξακολουθήσει να υπάρχει ο βιολογικός εγκέφαλός σας, η μεταφόρτωση θα είναι πράγματι επέκταση του εαυτού σας. Νομίζω ότι πολλοί από τους φόβους μας σχετικά με αυτό το σκέλος πηγάζουν από μια πολύ αφελή και απλοϊκή κατανόηση του τρόπου με τον οποίο αναδύεται η συνείδηση και του πως βρεθήκαμε εδώ.”
“Το πρόβλημα των δύο σωμάτων, οφείλεται στην ερμηνεία της συνείδησής μας ως δεσμευμένης σε ένα μυαλό και μπορεί να είναι απλά πρόβλημα αντίληψης. Ακριβώς όπως η κατανόηση του φυσικού κόσμου φιλτράρεται μέσα από τις πέντε αισθήσεις, ο ορισμός του εαυτού είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με την περιορισμένη φύση του βιολογικού μας σώματος. Ίσως μπορούμε να επεκταθούμε πέρα από τα μεμονωμένα μυαλά, και να είμαστε πανταχού παρώντες.”
Αν τα θέματα της μεταφοράς συνείδησης και ψηφιακής κλωνοποίησης σας ανησυχούν, θα σας εφησυχάσει η γνώση πως τίποτα από αυτά δεν είναι ακόμα εφικτό και μπορεί να μην γίνει στη διάρκεια της ζωής μας. Αλλά, όπως επεκτείνεται η ψηφιακή σφαίρα ως μέρος του κόσμου μας, όλοι κάνουμε προσωπικές επιλογές τοποθετώντας -ή αφαιρώντας- τα όρια στη σχέση μας με την τεχνολογία.
Η απόφαση για μεταφόρτωση δεν θα είναι διαφορετική. Είτε ελπίζουμε να ανυψώσει τη νοημοσύνη μας, να εξαπατήσουμε τον θάνατο, ή να αφήσουμε πίσω ένα εικονικό αντίγραφο για να συνεχίσει τα επίγεια έργα μας, η επιθυμία να επεκταθούμε πέρα από τον θνητό μας εαυτό είναι απόλυτα ανθρώπινη.
Δικαιολογείται το ρίσκο από τις πιθανές ανταμοιβές; Αυτό είναι μια δύσκολη επιλογή που θα αντιμετωπίσουμε όλοι.
