Του Travis Bradberry*… Οι έρευνες δείχνουν ότι οι άνθρωποι παραπονιούνται μία φορά ανά λεπτό σε οποιαδήποτε συζήτηση. Τα παράπονα είναι δελεαστικά γιατί νιώθουμε καλά με αυτά, αλλά, όπως και με άλλα πράγματα που είναι απολαυστικά –όπως το κάπνισμα ή να τρώμε μισό κιλό μπέικον για πρωινό- τα παράπονα δεν κάνουν καλό.
Ο εγκέφαλός σας αγαπά την αποτελεσματικότητα και δεν του αρέσει να εργάζεται σκληρότερα από όσο πρέπει. Όταν επαναλαμβάνετε μια συμπεριφορά, όπως τα παράπονα, οι νευρώνες σας διακλαδίζονται ώστε να διευκολύνουν τη ροή των πληροφοριών. Αυτό καθιστά πιο εύκολη τη μελλοντική επανάληψη αυτής της συμπεριφοράς –τόσο εύκολη που να μην αντιλαμβάνεστε καν ότι το κάνετε αυτό.
Δεν μπορείτε να κατηγορήσετε τον εγκέφαλό σας. Ποιος θα ήθελε να χτίζει μια προσωρινή γέφυρα κάθε φορά που πρέπει να διασχίσει ένα ποτάμι; Είναι πολύ πιο λογικό να φτιάξει μια μόνιμη γέφυρα. Κατά συνέπεια, οι νευρώνες σας συνδέονται μεταξύ τους και αυτές οι συνδέσεις γίνονται πιο μόνιμες. Οι επιστήμονες αρέσκονται να περιγράφουν αυτή τη διαδικασία ως εξής: «Οι νευρώνες που ενεργοποιούνται ταυτόχρονα, συνδέονται ταυτόχρονα».
Τα επαναλαμβανόμενα παράπονα διαμορφώνουν τις συνδέσεις ώστε να συνεχιστούν και στο μέλλον. Με την πάροδο του χρόνου, σας φαίνεται ευκολότερο να είστε αρνητικοί παρά θετικοί, ανεξάρτητα από αυτά που συμβαίνουν γύρω σας. Τα παράπονα γίνονται τυπική συμπεριφορά και αυτό αλλάζει τη στάση των άλλων απέναντί σας.
Και εδώ είναι το ζουμί: τα παράπονα καταστρέφουν και άλλες περιοχές του εγκεφάλου σας. Οι έρευνες από το Πανεπιστήμιο Stanford έχουν δείξει ότι τα παράπονα συρρικνώνουν τις παρυφές του ιππόκαμπου –μια περιοχή του εγκεφάλου ιδιαίτερα κρίσιμη για την επίλυση των προβλημάτων και τη διανόηση. Η καταστροφή του ιππόκαμπου είναι τρομακτική, ειδικά αν σκεφτείτε ότι είναι μία από τις βασικές περιοχές του εγκεφάλου που καταστρέφει το Αλτσχάιμερ.
Τα παράπονα βλάπτουν την υγεία σας
Ενώ δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι τα παράπονα οδηγούν στην καταστροφή του εγκεφάλου, το πράγμα δεν σταματάει εκεί. Όταν παραπονιέστε, το σώμα σας απελευθερώνει την κορτιζόλη, ορμόνη του άγχους. Η κορτιζόλη σας βάζει σε κατάσταση κινδύνου, στέλνοντας οξυγόνο, αίμα και ενέργεια μόνο στα όργανα που είναι απαραίτητα για την άμεση επιβίωση. Μια συνέπεια της κορτιζόλης, για παράδειγμα, είναι η αύξηση της πίεσης και του ζάχαρου για να προετοιμαστείτε είτε να το σκάσετε ή να αμυνθείτε.
Όλη αυτή η κορτιζόλη που απελευθερώνεται από τα παράπονα δυσχεραίνει το ανοσοβιολογικό σας σύστημα και σας κάνει πιο ευάλωτους σε υψηλή χοληστερίνη, διαβήτη, καρδιακά προβλήματα και παχυσαρκία. Ο εγκέφαλος γίνεται πιο ευάλωτος σε εγκεφαλικά επεισόδια.
Δεν φταίτε μόνο εσείς…
Καθώς οι άνθρωποι είναι από τη φύση τους κοινωνικά όντα, οι εγκέφαλοί μας μιμούνται φυσικά και ασυνείδητα τις διαθέσεις του περίγυρού μας, ειδικά των ανθρώπων με τους οποίους περνάμε χρόνο μαζί. Αυτή η διαδικασία λέγεται νευρωνικός κατοπτρισμός, και αποτελεί τη βάση για την ενσυναίσθηση. Το κακό, όμως, είναι ότι κάνει τα παράπονα να θυμίζουν το κάπνισμα –δεν χρειάζεται να το κάνετε οι ίδιοι για να νιώσετε τις άσχημες συνέπειες. Πρέπει να προσέχετε όταν περνάτε χρόνο με ανθρώπους που παραπονιούνται για τα πάντα. Αυτοί που παραπονιούνται θέλουν και άλλους για να συμμετέχουν ώστε να νιώθουν καλύτερα. Σκεφτείτε το ως εξής: αν ένα άτομο καπνίζει, θα περάσετε όλο σας το απόγευμα εισπνέοντας παθητικά τον καπνό; Θα απομακρυνθείτε, και έτσι πρέπει να κάνετε με τους παραπονιάρηδες.
Οι λύσεις για τα παράπονα
Υπάρχουν δύο πράγματα που μπορείτε να κάνετε όταν νιώσετε την ανάγκη να παραπονεθείτε. Το ένα από αυτά είναι να καλλιεργήσετε μια στάση ευγνωμοσύνης. Δηλαδή, όταν έχετε την τάση να παραπονεθείτε, στρέψτε την προσοχή σας σε κάτι για το οποίο είστε ευγνώμονες. Αυτό όχι μόνο είναι το σωστό, αλλά και μειώνει την κορτιζόλη κατά 23%. Μια έρευνα που διεξήχθη στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Ντέιβις έδειξε ότι οι άνθρωποι που προσπαθούσαν καθημερινά να καλλιεργούν μια στάση ευγνωμοσύνης ήταν σε καλύτερη διάθεση, είχαν περισσότερη ενέργεια και αρκετά λιγότερο άγχος λόγω χαμηλότερων επιπέδων κορτιζόλης. Κάθε φορά που έχετε αρνητικές ή απαισιόδοξες σκέψεις, πάρτε το ως σημάδι ότι πρέπει να αλλάξετε οπτική και να στραφείτε σε κάτι θετικό. Χρόνο με τον χρόνο, η θετική στάση θα γίνει τρόπος ζωής.
Το δεύτερο πράγμα που μπορείτε να κάνετε –και μόνο όταν έχετε κάτι για το οποίο πραγματικά αξίζει να παραπονεθείτε- είναι να παραπονεθείτε με σκοπό να βρείτε λύση. Αυτού του είδους τα παράπονα πρέπει να γίνονται ως εξής:
- Να έχετε έναν ξεκάθαρο σκοπό. Πριν παραπονεθείτε, να ξέρετε τι αποτέλεσμα επιδιώκετε. Αν δεν μπορείτε να βρείτε κάποιον σκοπό, είναι πολύ πιθανόν να θέλετε να παραπονεθείτε απλά για να παραπονεθείτε, και αυτό το είδος παραπόνων πρέπει να το σταματήσετε.
- Αρχίστε με κάτι θετικό. Μπορεί να φαίνεται παράλογο, αλλά αρχίζοντας με κάτι θετικό βοηθάτε το άλλο άτομο να μην κρατά αμυντική στάση. Για παράδειγμα, πριν παραπονεθείτε για την κακή εξυπηρέτηση πελατών, μπορείτε να πείτε «Είμαι πελάτης σας εδώ και πολύ καιρό, και πάντα ήμουν ευχαριστημένος από την εξυπηρέτησή σας…»
- Μιλήστε συγκεκριμένα. Όταν παραπονιέστε, δεν είναι η κατάλληλη στιγμή για να ξεθάψετε καθετί που σας ενόχλησε τα τελευταία 20 χρόνια. Απλά επικεντρωθείτε στην παρούσα κατάσταση και να είστε όσο το δυνατόν πιο ξεκάθαροι. Αντί να πείτε «ο εργαζόμενός σας ήταν αγενής απέναντί μου», περιγράψτε συγκεκριμένα τι έκανε ο εργαζόμενος και σας φάνηκε αγενές.
- Κλείστε με κάτι θετικό. Αν κλείσετε το παράπονό σας με μια φράση όπως «δεν ξανάρχομαι εδώ για ψώνια», το άτομο που σας ακούει δεν θα έχει κανένα κίνητρο να λάβει υπ’ όψιν του το παράπονό σας. Σε εκείνη την περίπτωση, απλά ξεσπάτε και παραπονιέστε για να παραπονεθείτε. Αντίθετα, επαναδιατυπώστε τον σκοπό σας και την ελπίδα σας ότι μπορεί να επιτευχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα, για παράδειγμα «Θα ήθελα να λυθεί αυτό το ζήτημα ώστε να μπορούμε να διατηρήσουμε την επαγγελματική μας σχέση άθικτη».
Συνοψίζοντας
Τα παράπονα σας βλάπτουν, όπως και το κάπνισμα, η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ και το να είστε ξαπλωμένοι στον καναπέ βλέποντας τηλεόραση όλη μέρα. Έχετε υπ’ όψιν τις συμβουλές μου και θα καρπωθείτε τα οφέλη που προκύπτουν από μια θετική στάση στο σώμα, το πνεύμα και τις επιδόσεις σας.
