Η αθανασία έχει θεωρηθεί για πολύ καιρό ως αποκύημα της φαντασίας. Ως ένα χαρακτηριστικό που κατέχουν θεοί και πνεύματα. Αλλά το στίγμα της μηχανικής είναι η ικανότητά της να κάνει την επιστημονική φαντασία πραγματικότητα. Νέα στοιχεία στην έρευνα για την αθανασία έχουν δείξει ότι το ελιξίριο της νεότητας μπορεί να βρίσκεται πλησιέστερα από όσο πιστεύουν πολλοί από εμάς. Η εφαρμογή αυτών των ιδεών εκτιμάται ότι θα επεκτείνει την ανθρώπινη ζωή περίπου 1000 χρόνια.
Για να καταλάβετε αυτήν την έρευνα, είναι πρωταρχικής σημασίας η κατανόηση των αιτιών που προκαλούν γήρανση. Μία από τις γνωστότερες αιτίες είναι η βράχυνση των τελομερών. Τα γονίδια που συνθέτουν όλους τους ζωντανούς οργανισμούς είναι μπλεγμένα γύρω από δίπτυχα μόρια γενετικού υλικού που ονομάζονται χρωμοσώματα, και στις άκρες αυτών των χρωμοσωμάτων υπάρχουν τελομερή. Τα τελομερή συμβάλλουν στη διαδικασία μείωσης των χρωμοσωμάτων, αλλά κάθε φορά που διαιρείται ένα χρωμόσωμα το τελομερές γίνεται βραχύτερο μέχρι να φτάσει στο όριό του και να μην μπορεί να διαιρεθεί περαιτέρω. Καθώς αυτά τα χρωμοσώματα πεθαίνουν, και τα κύτταρα δεν μπορούν να πολλαπλασιαστούν, τα παλιά ή τα κατεστραμμένα κύτταρα δεν μπορούν να αντικατασταθούν. Κατά συνέπεια, το εύρος των τελομερών για τα νεογνά είναι περίπου 8.000 βασικά ζεύγη, ενώ οι ηλικιωμένοι διαθέτουν μόνο γύρω στα 1.500 βασικά ζεύγη.
Το μήκος των τελομερών είναι, όμως, μόνο ένας από τους παράγοντες που συμβάλλουν στη γήρανση. Άλλοι δύο ενισχυτικοί παράγοντες είναι η οξειδωτική επιβάρυνση και η γλυκοζυλίωση. Τα οξειδωτικά, ή οι αντιδραστικές ουσίες που περιέχουν οξυγόνο, είναι καταστροφικά για το γενετικό υλικό, τις πρωτεΐνες και τα λίπη. Όσο μεγαλύτερη είναι η χρονολογική ηλικία μας, τόσο περισσότερο εκτιθέμεθα σε αυτά τα οξειδωτικά και, κατά συνέπεια, το σώμα μας υφίσταται περισσότερες βλάβες. Η γλυκοζυλίωση, παρόμοια με την οξειδωτική επιβάρυνση, αχρηστεύει το γενετικό υλικό, τις πρωτεΐνες και τα λιπίδια μας όταν η γλυκόζη, ο κυριότερος υδατάνθρακας που χρησιμοποιεί το σώμα για ενέργεια, συνδέεται με κάποιο από αυτά. Όσο μεγαλώνουμε, το πρόβλημα επιδεινώνεται, καταλήγοντας σε δυσλειτουργία των ιστών.
Δεδομένων των όσων γνωρίζουμε για τη γήρανση και τις αιτίες θανάτου, η έρευνα έχει στραφεί στην αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων. Μία από τις πιο αξιοσημείωτες μελέτες πάνω στο θέμα της αθανασίας προέρχεται από το Πανεπιστήμιο του Νόττινχαμ, όπου οι ερευνητές έχουν μελετήσει την ικανότητα των σκουληκιών που ευθύνονται για την «ταινία» να ξεπερνούν τη γήρανση. Ο Δρ. Aziz Aboobaker από το Τμήμα Βιολογίας του Πανεπιστημίου σημειώνει ότι «τα σκουλήκια που δεν προκύπτουν από σεξουαλική επαφή φανερώνουν τη δυνατότητα να διατηρούν το μήκος των τελομερών στη διάρκεια της αναγέννησης». Συγκεκριμένα, το Πανεπιστήμιο μελέτησε δύο είδη από αυτά τα σκουλήκια: εκείνα που αναπαράγονται με σεξουαλική επαφή και εκείνα που αναπαράγονται με διαφορετικούς τρόπους. Ανεξάρτητα από το είδος, και τα δύο αυτά είδη μπόρεσαν να συνεχίσουν να ζουν με την αναγέννηση των μυών, των δερμάτων, των εντέρων, ακόμα και των εγκεφάλων.
Πέρα από την ιδέα ότι τα τελομερή μπορούν να αποτρέπουν τη γήρανση –όπως δείχνουν τα σκουλήκια- χρειαζόμαστε μια λύση σε αυτό το θέμα. Το βραβείο Νόμπελ 2009 για τη Φυσιολογία και την Ιατρική έδωσε την απάντηση με την εστίαση στην τελομεράση, ένα ένζυμο που μπορεί να διατηρήσει τη δραστηριότητα των τελομερών.
Αυτή η έρευνα, όμως, αντιμετωπίζει μόνο έναν παράγοντα υπεύθυνο για τη γήρανση. Τι γίνεται με την οξειδωτική επιβάρυνση και τη γλυκοζυλίωση; Σε μια μελέτη, μερικά σκουλήκια εξετέθησαν σε δύο ουσίες που εξουδετέρωναν τα οξειδωτικά. Αυτές έδωσαν τη δυνατότητα αύξησης της διάρκειας ζωής των σκουληκιών κατά το εκπληκτικό ποσοστό του 44%. Το Life Extension Magazine θεωρεί ότι η κλωνοποίηση των κυττάρων, αν και αμφιλεγόμενη, προκαλεί επανεκκίνηση στο «ρολόι» τελομερών μέσα σε ένα κύτταρο, επιτρέποντας ουσιαστικά την αναγέννηση των κυττάρων. Με αυτή τη διαδικασία, τα κύτταρα μπορούσαν να αναπαράγονται ξανά και ξανά και η γλυκοζυλίωση δεν θα αποτελούσε πλέον εμπόδιο.
Εν τούτοις, η ποπ κουλτούρα πάντα θέτει το αναπόφευκτο ερώτημα: ακόμα και αν έχουμε την ικανότητα να κάνουμε αθάνατο το ανθρώπινο είδος, αυτό σημαίνει ότι πρέπει να το κάνουμε; Πολλά μυθιστορήματα και ταινίες προσεγγίζουν αυτό το θέμα, αλλά κανένα από αυτά δεν επικεντρώνεται στην ιδέα ότι ένα ολόκληρο είδος –σχεδόν 8 δισεκατομμύρια άνθρωποι- θα είχε αυτή την απίστευτη δύναμη στα χέρια του. Τι θα συνέβαινε με τους πόρους μας; Ή, πιο σημαντικό, τι θα συνέβαινε με το γένος μας ως σύνολο; Δεδομένης της ζωής που έχουμε εδώ στη Γη, ο απλός σκοπός των περισσότερων ανθρώπων είναι να ζήσουν μια γεμάτη, ικανοποιητική ζωή. Θα είχαμε ακόμα αυτό το κίνητρο αν γνωρίζαμε ότι θα ζούσαμε για πάντα; Οι βιολογικές και μηχανικές πρόοδοι, όσο εκπληκτικές και αν είναι, πρέπει πάντα να θέτουν αυτή την ερώτηση και να ζητούν μια απάντηση.
