Του Κωνσταντίνου Βέργου*
Η κρίση στην οποία έχει εισέλθει το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα από τις αρχές του έτους και θυμίζει εκείνη στην οποία είχαν βουλιάξει οι αμερικάνικες τράπεζες το 2007 δεν φαίνεται ακόμη να έχει επηρεάσει την πορεία του αμερικανικού χρηματιστηρίου, που καταγράφει ανοδική πορεία. Άρα, ίσως υποθέσει κάποιος ότι είτε η Ευρώπη δεν έχει τραπεζική κρίση, είτε ότι το αμερικανικό χρηματιστήριο την αγνοεί! Είναι όμως έτσι;
Κατ’ αρχήν, η σωστή απάντηση στο προηγούμενο ερώτημα έχει αξία ανεκτίμητη! Αν μία από αυτές τις δύο υποθέσεις είναι σωστή, τότε μπορεί κάποιος να γίνει πάμπλουτος επενδύοντας στο σωστό άλογο! Για παράδειγμα με μια τοποθέτηση που να ποντάρει (αγορά ή πώληση) στον δείκτη STOXX Europe 600 Banks και με μια στον STOXX North America 600 μπορεί να βγάλει εκατομμύρια ευρώ! Είτε με ETFs, είτε με futures (συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης) επί 2 δεικτών, και χωρίς πολύ κούραση, παίζοντας στο spread, στη διαφορά τιμών, μεταξύ 2 δεικτών!
Στη συγκεκριμένη περίπτωση, οι κίνδυνοι των ευρωπαϊκών τραπεζών έχουν μεγάλη σημασία, επειδή αφορούν τη «βαριά βιομηχανία του καπιταλισμού», τον τραπεζικό κλάδο! Καθώς η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι περίπου το 1/3 του παγκόσμιου ΑΕΠ και είσοδος της σε βαθιά κρίση, σαν εκείνη του 2008, μπορεί να οδηγήσει κρίση στις τράπεζες της. Mε το κόστος μιας τραπεζικής κρίσης στο 8% – 12% του ΑΕΠ της Ε.Ε. συντηρητικά, δηλαδή στην εξαφάνιση του 50% των εταιρικών κερδών στην επόμενη τριετία, θα λέγαμε ότι η πτώση κατά 20% του DAX που σημειώθηκε από τον Απρίλιο του 2015 ως τώρα είναι απλή ανοιξιάτικη βροχούλα, καθώς η επίπτωση από το Brexit επιφέρει επιπλέον απώλειες από όσες αναφέραμε! Άρα, θα λέγαμε ότι η ευρωπαϊκή χρηματιστηριακή αγορά βρίσκεται στα πολύ πρώτα στάδια της πτωτικής κίνησης, αν –πάντα– οι υποθέσεις μας είναι σωστές!
Στις ΗΠΑ όμως η κατάσταση είναι λίγο διαφορετική! Παρότι η ισοτιμία ευρώ – δολαρίου παραμένει αμετάβλητη ουσιαστικά στην περίοδο αυτή (4/2015 – 7/2016), η χρηματιστηριακή αγορά των ΗΠΑ είναι στα ίδια επίπεδα με εκείνα του Απριλίου του 2015, με τον Dow Jones στις 18.150 μονάδες, δηλαδή οι ΗΠΑ έχουν υπεραπόδοση έναντι της γερμανικής αγοράς ίσης με (100/80)-1=25% περίπου! Δηλαδή η αμερικάνικη αγορά υπεραποδίδει έναντι της γερμανικής, που είναι η κυριότερη ηπειρωτική ευρωπαϊκή αγορά, περίπου 7,5% ανά εξάμηνο! Καθόλου άσχημα!
Θα μπορούσε η αμερικανική αγορά να συνεχίσει να υπεραποδίδει; Οι πιθανότητες συγκλίνουν προς αυτό. Η αμερικάνικη αγορά ίσως είναι πολύ κοντά στο να κάνει νέα υψηλά, σπάζοντας τα επίπεδα των 18.320 μονάδων περίπου για τον Dow Jones, και κινούμενη ίσως και 5% ή και 7% επιπλέον πάνω, πριν αρχίσει να υποχωρεί! Αν αυτά σας φαίνονται ευφάνταστες αναλύσεις, ξανασκεφτείτε το! Ο Dow Jones ήταν χτες στις 18.150 μονάδες, θέλει μόλις 1% ανόδου και δεν διαφαίνεται ακόμη παράγοντας που θα σταματήσει άμεσα αυτήν την άνοδο! Η άνοδος στηρίζεται στην ανάκαμψη τιμών εταιρειών μετάλλων, ενεργείας και τεχνολογίας! Όπως το 2008, πριν την ύφεση υπήρχε ράλι στις τιμές πετρελαίου και προσωρινό ράλι τιμών εταιρειών μετάλλων, ενεργείας και τεχνολογίας. Μετοχές που ασφαλώς πήραν τον απόλυτο κατήφορο με την τότε κρίση. Κρίση που πάντως στις ΗΠΑ ίσως αργήσει σε σχέση με την Ευρώπη, καθώς δεν ακολουθήθηκε το μοντέλο λιτότητας του Σόιμπλε που γονατίζει τη Νότια Ευρώπη. Κρίση που πάντως δεν θα αργήσει πάνω από μερικούς μήνες. Οι τελευταίες ενδείξεις, πάντως, δείχνουν μια εξαιρετικά καλή αγορά εργασίας και το Brexit έδωσε, παραδόξως, 2 – 3 ακόμη μήνες ανάπτυξης στις ΗΠΑ, καθώς οδηγεί σε 2 – 3 μήνες καθυστέρηση της προγραμματισμένη αύξηση επιτοκίων που θα ήταν αιτία για την πτώση της αμερικάνικης αγοράς!
Ως τώρα περιγράψαμε γιατί η αμερικάνικη αγορά εκτός απροόπτου μπορεί να ξεκινήσει έντονη άνοδο κατά ίσως και 8% πάνω από τα υπάρχοντα επίπεδα, μέσα στους επόμενους 5 – 7 μήνες! Όμως, αυτό μπορεί ανά πάσα στιγμή να διακοπεί ή και ανατραπεί από ένα σημαντικό γεγονός. Και ένα σημαντικό γεγονός είναι ενδεχόμενη κρίση στις ευρωπαϊκές τράπεζες στο διάστημα αυτό.
Μία σοβαρή κρίση σε ευρωπαϊκές τράπεζες μπορεί όντως να ανατρέψει την όποια κίνηση και στις ΗΠΑ και να οδηγήσει σε γενικευμένη πτώση και παγκόσμια ύφεση στη συνέχεια, διότι οι αγορές συνδέονται. Καθώς δεν διαφαίνεται λύση στα σοβαρά προβλήματα των ευρωπαϊκών τραπεζών, ενώ επίσης και 5 στις 8 αμερικάνικες τράπεζες – μαμούθ δεν είναι έτοιμες για αντιμετώπιση τέτοιων κινδύνων (σύμφωνα με πρόσφατη δήλωση της FED), οι επόμενοι μήνες θα διακρίνονται από δυνατότητες για μεγάλα κέρδη, αλλά και πιθανότητα μεγάλης και απότομης διόρθωσης τιμών, θυμίζοντας το ελληνικό 1999 – 2000! Γι αυτό, πολλοί μεγάλοι διαχειριστές (έξυπνο χρήμα) θα τείνουν να πουλάνε περισσότερο, παρά να αγοράζουν, καθώς οι μεγάλες διακυμάνσεις είναι ίσως η καλύτερη ένδειξη αλλαγής τάσης σε έντονα πτωτική αγορά στη συνέχεια!
* Ο κ. Κωνσταντίνος Βέργος είναι Καθηγητής Χρηματοοικονομικών, Πανεπιστήμιο Πόρτσμουθ, Αγγλία
