«Έπειτα κατάλαβα ότι είχα δολοφονηθεί. Με έψαξαν σε καφετέριες, νεκροταφεία και εκκλησίες…αλλά δε με βρήκαν. Δε με βρήκαν ποτέ; Όχι. Ποτέ δε με βρήκαν.»
Οι λέξεις αυτές γράφονται στην Νέα Υόρκη. Μεταξύ του 1929 και 1930. Αποτελούν μέρος του ποιήματος «Ένας ποιητής στην Νέα Υόρκη». Αλλά και μια ανατριχιαστικά ακριβής, σχεδόν νοστραδαμική, περιγραφή του τρόπου θανάτου του. Την γραφίδα κρατάει ο Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα.
Ο Λόρκα γεννήθηκε με μια ιδιότυπη κατάρα. Ζούσε ταυτόχρονα στην πλεόν λάθος και πλέον σωστή εποχή. Ζούσε με έναν τρόπο ιδιαίτερα προκλητικό, χωρίς ποτέ ο ίδιος να αποπειραθεί να προακλέσει κανέναν. Ο Λόρκα ήταν γιος ενός πλούσιου γαιοκτήμονα και είδε το φως σε ένα μικρό χωριό, το Βέγα της Γρανάδα.
Τα ευτυχισμένα παιδικά χρόνια οφείλονται στην μητέρα του. Εκείνη φρόντισε να μεταδώσει από πολύ νωρίς στον γιο της την αγάπη της για την μουσική. Λένε ότι σιγοτραγουδούσε πριν καν μιλήσει ή κάθε φορά που άκουγε κιθάρα ενθουσιαζόταν. Αλλά κυρίως αυτό που του καλλιέργησε η μητέρα του ήταν μια βαθιά συναίσθηση του πόνου των απόρων και των μη προνομιούχων. Αυτό επηρέασε βαθύτατα τον Λόρκα και φάνηκε τόσο στο έργο του, όσο και εν γένει και από τον τρόπο που έζησε.
Η ακαδημαϊκή του σταδιοδρομία ξεκινάει με σπουδές νομικών στο «Colegio del Sagrado Corazón» και θα συνεχίσει με φιλολογία. Κατά τη διάρκεια των σπουδών του έρχεται σε επαφή με τους τσιγγάνους, από τον τρόπο ζωής των οποίων γοητεύεται. Τους επισκέπτεται συχνά και μαθαίνει τα πάντα για τις παραδόσεις τους, την μουσική τους και κάθετί άλλο από την κουλτούρα τους. Όλο το έργο του Λόρκα ξεχειλίζει από την επιρροή των τσιγγάνων.
Το 1919 θα τον βρει στη φημισμένη εστία Residencia de Estudiantes της Μαδρίτης. Εκεί ζούσε όλη η πολλά υποσχόμενη – πνευματικά – νεολαία της Ισπανίας μεταξύ άλλων ήταν ο σκηνοθέτης Λουίς Μπουνιουέλ και ο ποιητής Ραφαέλ Αλμπέρτι). Στα εννιά χρόνια παραμονής του εκεί αποδεικνύεται ιδιαίτερα δραστήριος.
Γράφει το «Ποίημα Του Κάντε Χόντο», το «Ρομανθέρο Χιτάνο» (μια σύνθεση 18 ποιημάτων με σταθερή στιχουργική μορφή, έκφραση μιας από τις αρχαιότερες μορφές ισπανικής ποίησης), την «Ωδή Στον Σαλβαντόρ Νταλί», ενώ παράλληλα έγραψε το θεατρικό έργο Μαριάνα Πινέδα. που ανέβηκε στην Βαρκελώνη σε σκηνογραφία του Νταλί.
Ακολουθεί το ταξίδι πέραν του Ατλαντικού. Επισκέπτεται τη Νέα Υόρκη. Εκεί στην πιο ώριμη φάση της – σύντομης – ζωής του θα γράψει το «Ένας ποιητής στη Νέα Υόρκη», ωστόσο εκείνο που ξεχωρίζει από την σχεδόν δίχρονη παρουσία του εκεί είναι η απέχθειά του για την Wall Street (σε κανένα σημείο του πλανήτη δεν είναι πιο έντονη η απουσία πνεύματος, θα πει) και συμπάθειά του για τον αφροαμερικάνους και την μουσική τους. Ιδιαίτερα την τζαζ. Ακόμη μια καταπιεσμένη ομάδα πληθυσμού αφήνει το στίγμα της στον Λόρκα.
Ο μεγαλύτερος Ισπανός ποιητής του 20ου αιώνα υπήρξε ένθερμος υποστηρικτής σοσιαλιστικών ιδεών. Δεν το έκρυψε ποτέ. Δεν στρατεύτηκε όμως και ποτέ σε καμμία ιδέα. Απολάμβανε την ελευθερία σκέψης και έκφρασης. Και αυτό δεν άρεσε. Σε κανένα από τα δύο στρατόπεδα που πάσχιζαν για την εξουσία στην χώρα της Ιβηρικής.
Επίσης ο Λόρκα ήταν ομοφυλόφιλος. Που ζούσε σε ένα ασφυκτικό κοινωνικό περιβάλλον όπου η ιδιαιτερότητά του αυτή δεν ήταν δυνατό να εκδηλωθεί. Έτσι άρχισε να γράφει έχοντας ως επίκεντρο την κοινωνική καταπίεση. Σχεδόν αλληγορικά έβγαλε όλη την συσσωρευμένη θλίψη του στο έργο του. Οι ήρωές του παλεύουν να απαλλαγούν από τις ζωές που δεν επέλεξαν. Προσπαθούν να επιβιώσουν υπό το βάρος ενός έρωτα που σχεδόν εξ ορισμού δεν περιλαμβάνει ευτυχισμένο τέλος.
Τέτοιο ακριβώς ήταν και το δικό του τέλος. Λίγο μετά το ξέσπασμα του Εμφυλίου ο Λόρκα βρισκόταν στην Γρανάδα. Αν και η πόλη βρισκόταν στον έλεγχο στοιχείων του στασιαστή στρατηγού Φράνκο, ο ίδιος «ποιητική αφέλεια» κυκλοφορούσε στους δρόμους της πόλης χωρίς προφυλάξεις. Μιας πόλης που είχε πάρει την απόφασή της για την τύχη του. Την τύχη ενός εχθρού της καθολικής εκκλησίας και του έθνους.
Ο ίδιος πίστευε ότι η φιλία του με ένα εξέχων στέλεχος του φασιστικού κόμματος και η διαμονή στο σπίτι του θα του εξασφάλιζαν την απαιτούμενη ασυλία. Δεν έγινε ποτέ. Το βράδυ της 18ης αυγούστου 1936 φαλαγγίτες εισέβαλλαν στο σπίτι του φίλου του και τον έσυραν στον αστυνομικό τμήμα. Η τύχη του στα χέρια του διοικητή. Η απόφαση εύκολη. Εις θάνατον. Την επόμενη μέρα. Χωρίς δίκη. Αρκούσαν μόνο οι κατηγορίες ότι ήταν αριστερός, ομοφυλόφιλος και τέκτονας. Και φυσικά ότι οι κατηγορίες αυτές έβγαιναν από τα χείλη επιφανών οικογενειών της πόλης. Ακόμη και από την πλευρά του πατέρα του.
Όπως αποκαλύφθηκε πρόσφατα η εκτέλεση έγινε κατόπιν εντολής του Φράνκο και των ηγετικών στελέχών του πραξικοπήματός του. Ο ίδιος ο Φράνκο φυσικά δεν θέλησε ποτέ να πάρει πάνω του τον θάνατο του καλλιτέχνη. Ακόμη και χρόνια μετά, όταν ήταν ήδη απόλυτος άρχων της Ισπανίας αναφερόμενος στον θάνατο του Λόρκα είχε πει « Ο συγγραφέας πέθανε επειδή είχε ανάμειξη με τους αντάρτες. Αυτά είναι φυσικά ατυχήματα του πολέμου.»
Δεν είχε την ίδια άποψη ο επικεφαλής του αποσπάσματος. Ο φαλαγγίτης θέλησε να είναι εκείνος που θα είχε την τιμή να δώσει τέλος στη ζωή ενός τέτοιου «μιάσματος». Και το έκανε με μια σφαίρα στο κεφάλι. Και τον πέταξε σε μια τρύπα της ανδαλουσιανής γης που τόσο είχε υμνήσει ο Λόρκα. Η οποία με τη σειρά της αναγνώρισε την προσφορά του και τον κρατά ακόμη καλά κρυμμένο στα σπλάχνα της.
