Οι ευρωπαϊκές Δημοκρατίες πρέπει, μετά τις προχθεσινές πολύνεκρες επιθέσεις στο Παρίσι, να αντιδράσουν άμεσα και δυναμικά, δεν υπάρχει αμφιβολία γι’ αυτό. Πριν από αυτό οφείλουν όμως να σκεφτούν τι είναι αυτό που πλήττεται, για ποιο πράγμα ακριβώς τις μισούν. Ο πληθυντικός δεν είναι τυχαίος. Μας αφορά όλους τους Ευρωπαίους αυτό, όχι μόνο τους Γάλλους. Το μίσος τους μάς περιλαμβάνει όλους ανεξαιρέτως, και είναι μίσος βαθύ και υπαρξιακό.
Δυο τρεις σκέψεις λοιπόν εν θερμώ και μάλλον πρόχειρα:
– Ο αριθμός των νεκρών είναι σοκαριστικά υψηλός. Πρόκειται για πολίτες, αυτούς που ένας πόλεμος κατατάσσει στους αμάχους. Αυτό είναι εντελώς πρωτόγνωρο για μεγάλη ευρωπαϊκή πρωτεύουσα μετά τον πόλεμο (με τη εξαίρεση της Μαδρίτης, το 2004 όπου είχαν σκοτωθεί τότε 191 από τις τρομοκρατικές επιθέσεις στον κεντρικό σιδηροδρομικό σταθμό της πόλης). Δείχνει την ένταση του μίσους, έως που είναι αποφασισμένοι να φθάσουν οι τρομοκράτες.
– Το ISIS ανέλαβε μεν την ευθύνη αλλά μένει να δούμε αν πρόκειται για αυτοφυή τρομοκρατία ή εισαγόμενη. Έχει σημασία για τον χαρακτήρα του φαινόμενου και πως θα αντιμετωπιστεί. Ωστόσο, εκείνο που ξέρουμε από προηγούμενα παραδείγματα τέτοιων επιθέσεων σε Μαδρίτη, Λονδίνο και στο ίδιο το Παρίσι παλιότερα είναι ότι οι τρομοκράτες στρατολογούνται συνήθως από τον ντόπιο πληθυσμό, είναι μεν μετανάστες δεύτερης ή τρίτης γενιάς, μπορεί όμως κάλλιστα να ανήκουν ακόμη και στα μεσαία στρώματα, κάτι που σημαίνει ότι είναι εδραιωμένοι πολίτες των κρατών αυτών, κι όχι ξένα σώματα. Εν συνεχεία βέβαια λαμβάνουν κάποια εκπαίδευση ανταρτοπολέμου των πόλεων σε κέντρα των τζιχαντιστών στη Μέση Ανατολή, κι επιστρέφουν για να επιτελέσουν το αποτρόπαιο σχέδιό τους. Με άλλα λόγια, ανήκουν και δεν ανήκουν σε κάποια ομάδα, τα δίκτυα αυτά όπως της Αλ Κάιντα κ.λπ, είναι χαλαρά, και άλλωστε τα ίδια τα μέλη της ομάδας συμμετέχουν σε επιχειρήσεις αυτοκτονίας, ξέρουν δηλαδή εκ των προτέρων ότι μάλλον θα πεθάνουν στη διάρκεια της επίθεσης (το επιθυμούν κιόλας ως φανατικοί μουσουλμάνοι), πράγμα που για την οργάνωση σημαίνει ότι θα πρέπει να στρατολογηθούν κατόπιν νέοι και κατόπιν άλλοι κ.ο.κ. Τι είναι αυτό που τρέφει το ριζοσπαστισμό και το μίσος τους, δεν είναι απλό να το πει κανείς, ούτε τα σχήματα της «εσωτερικής αποικιοκρατίας», του κυρίαρχου κράτους και των μηχανισμών του που υποτίθεται ασκούν καταπίεση τους μετανάστες και τα παιδιά τους μπορούν να εξηγήσουν το βάθος του φαινομένου. Πρόκειται για μια μηχανιστική και ντετερμινιστική αιτιοκρατία. Αν ήταν έτσι, γιατί μόνο κάποιοι ελάχιστοι γίνονται τρομοκράτες και όχι πολύ περισσότεροι; Πρόκειται για φαινόμενο ταυτόχρονα με διαστάσεις πολιτικές, κοινωνικές, ψυχολογικές, ανθρωπολογικές και είναι τουλάχιστον προβληματικό να προσπαθούμε να το συλλάβουμε με βάση το τι έγινε στον πόλεμο της Αλγερίας πριν 50 χρόνια ή οπουδήποτε αλλού.
– Στόχος δεν είναι η Γαλλία αυτή καθεαυτή αλλά η Ε.Ε., η Ευρώπη και το πολιτισμικό της παράδειγμα. Αν χτυπήθηκε η Γαλλία είναι διότι πρόκειται για τον αδύναμο κρίκο, πολιτικά, οικονομικά, πολιτισμικά. Είναι γιατί εκεί υπάρχει η αδύναμη ηγεσία ενός Ολάντ και η ακροδεξιά της Λεπέν που θα φροντίσει τροφοδοτήσει την αντιπαράθεση και να ρίξει κι άλλο λάδι στη φωτιά (αυτό ακριβώς θέλουν οι τζιχαντιστές). Είναι γιατί τα μοντέλα ενσωμάτωσης των μεταναστών σε αυτή την χώρα (όπως και στις περισσότερες της ηπειρωτικής Ευρώπης) δεν έχουν λειτουργήσει ικανοποιητικά. Είναι γιατί η Γαλλία, η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης είναι κι αυτή ως κοινωνία φοβική απέναντι στην παγκοσμιοποίηση, ενώ και οι οικονομικές δομές της ελλιπώς προετοιμασμένες γι’ αυτές τις τεράστιες προκλήσεις. Μια Γαλλία σε κρίση, θέτει όλη την ΕΕ σε κρίση, και μεσοπρόθεσμα σε διάλυση. Η Ένωση (με όλη αυτή τη ρηχή κριτική των εσωτερικών εχθρών της περί ακραίας «νεοφιλελεύθερης» ατζέντας) έχει γίνει μισητή και στους τζιχαντιστές όσο και οι ΗΠΑ, μην έχουμε αυταπάτες.
– Στο «πρόσωπο» της Γαλλίας χτυπήθηκε λοιπόν ο ευρωπαϊκός πολιτισμός και οι αξίες του, και ιδίως η υπέρτατη αξία του: το ίδιο το άτομο, το ελεύθερο άτομο. Δεν χτυπήθηκαν κάποια ορισμένα πρόσωπα όπως στο Charlie Hebdo που είχαν ασκήσει κριτική στο ακραίο Ισλάμ, αλλά χτυπήθηκαν εντελώς τυχαία άτομα. Και επίσης όχι τυχαία, χτυπήθηκαν νέοι κατά κύριο λόγο άνθρωποι την ώρα που διασκέδαζαν μια Παρασκευή βράδυ, που βίωναν δηλαδή μια σύμβαση ελευθεριότητας (σε μια συναυλία ροκ…), μέσα σε μια ανοικτή και ανεκτική κοινωνία. Το ισλαμικό κράτος άλλωστε αυτό ακριβώς αντιμάχεται: τις νεωτερικές αξίες της ελευθερίας του αυτοπροσδιορισμού, π.χ. του δικαιώματος στον ελεύθερο σεξουαλικό προσανατολισμό (γι’ αυτό δολοφονεί τους ομοφυλόφιλους), του δικαιώματος στην έκτρωση κ.λπ. Η ολοκληρωτική του σκέψη πολεμάει πρώτα από όλα την αυτονομία του ατόμου, κι έτσι, ο αντι-ιμπεριαλισμός του είναι δευτερεύων, υπό την έννοια ότι, αν τον πολεμάει, είναι ακριβώς διότι ο απώτερος σκοπός του είναι η εγκαθίδρυση ενός κράτους μεσαιωνικής δεσποτείας, ολοκληρωτικού ελέγχου της σκέψης και των ατόμων, μισαλλόδοξο, βασισμένο στον θρησκευτικό φονταμενταλισμό, που θα κάνει το σημερινό Ιράν των μουλάδων να μοιάζει με όαση φιλελευθερισμού. Δεν είμαστε πλέον στα απελευθερωτικά, αντι-ιμπεριαλιστικά κινήματα της δεκαετίας του 1960 που βασίζονταν στο μαρξισμό-λενινισμό, στο όνομα της επιδίωξης της θεμιτής και κατανοητής εθνικής ανεξαρτησίας (και τα οποία πάντως άσχετα πως ξεκίνησαν, συχνά κατέληξαν σε μονοπρόσωπες δεσποτείες). Ο πολιτισμικός παράγων είναι σήμερα εξίσου σοβαρός παράγοντας κινητοποίησης των ανθρώπων όπως το πετρέλαιο και η γεωπολιτική. Δεν θα καταλάβουμε τίποτα αν δεν τον λάβουμε σοβαρά υπ’ όψη.
– Είναι γι’ αυτό το λόγο που οι φωνές της δικής μας αριστερόστροφης διανόησης και πολιτικής χάνουν πάνω από τη μισή αλήθεια όταν μένουν προσκολλημένες στα παραδοσιακά σχήματα «ιμπεριαλισμός – αντι-ιμπεριαλισμός». Και αυτό θα ήταν απλώς ερμηνευτικό λάθος αν δεν συνοδευόταν από μια άκρως επικίνδυνη αντίληψη περί τάχα φιλελεύθερου σωφρονισμού των ημεδαπών τρομοκρατών, οι οποίοι νοούνται ως «πολιτικοί κρατούμενοι», διότι τάχα τα κίνητρά τους είναι πολιτικά (παρεμπιπτόντως, η εν Ελλάδι τρομοκρατία έχει αποδειχτεί ότι βρίσκεται σε αγαστή συνεργασία με ποινικούς κρατούμενους, ληστές τραπεζών, χούλιγκαν των γηπέδων, και συχνότατα εναλλάσσονται όλοι αυτοί μεταξύ πολύ επικερδών κοινών εγκληματικών ενεργειών και τρομοκρατικών χτυπημάτων, επιδεικνύοντας μάλιστα ιδιαίτερη αλληλεγγύη εντός ή εκτός φυλακών. Πώς μπορεί άραγε να ξεχωρίσει κανείς σε αυτό το συνονθύλευμα το «πολιτικό έγκλημα» από το καθαρά ποινικό;). Η πρόσφατη επιστολή του Ρωμανού από τη φυλακή, έδειξε ότι το μίσος του απευθύνεται κατά βάση στη μικροαστική τάξη, δηλαδή στο 90% αυτής της κοινωνίας, και σε ό,τι τη χαρακτηρίζει αξιακά και ιδεολογικά. Δεν είναι πολιτικό μίσος. Είναι υπαρξιακό και «πολιτισμικό». Είναι μίσος για τον τρόπο που ζει ένας μέσος δυτικός άνθρωπος στο σύγχρονο κόσμο.
– Επειδή ακριβώς χτυπήθηκε η ΕΕ, όχι μόνο η Γαλλία, είναι σαφές ότι ή προχωράμε ταχύτατα το ενωσιακό εγχείρημα σε πολιτικό επίπεδο, αναπτύσσοντας όμως ταυτόχρονα και άξιο λόγου ευρωστρατό (σε συνεργασία πάντα με το ΝΑΤΟ και υπερβαίνοντας τις όποιες ενστάσεις του, καθώς τώρα έχουμε βάσιμους λόγους να το απαιτούμε) ή μένουμε έκθετοι στο βάλτωμά μας. Το να χτυπήσει ένα τηλεκατευθυνόμενο drone τον Τζιχάντι Τζον (όπως έγινε τις προάλλες) είναι απαραίτητο αλλά δεν λύνει κανένα πρόβλημα. Μόνο η απειλή μεγαλύτερων επιχειρήσεων δρα αποτρεπτικά. Ό,τι μας σκοτώνει, μας κάνει πιο δυνατούς. Ειδ’ άλλως μας αφήνει ανάπηρους, που είναι μάλλον χειρότερο.
