«Eίναι φιλέλλην ή ανθέλλην;» Το ερώτημα αυτό τίθεται στον τόπο μας κάθε τέσσερα χρόνια, όποτε αναφαίνεται κάποιος νέος υποψήφιος για την προεδρία των Ηνωμένων Πολιτειών. Η νοοτροπία που εκφράζει το ερώτημα συνιστά έναν από τους πολλούς λόγους εξ αιτίας των οποίων αντιμετωπίζουμε την κρίση που μας μαστίζει.
Η ψευδαίσθηση ότι οι υποψήφιοι πρόεδροι των ΗΠΑ έχουν την Ελλάδα όχι μόνο στο νου αλλά και στην καρδιά τους χαρακτηρίζει την προσέγγισή μας στον σύγχρονο κόσμο. Εκφράζει μια περίεργη, φαινομενικά απλοϊκή αλλά στην ουσία καταστρεπτική στάση: την ιδέα ότι η Ελλάδα βρίσκεται στο επίκεντρο του διεθνούς ενδιαφέροντος ό,τι κι αν συμβαίνει στον υπόλοιπο κόσμο, λόγω της ιστορίας και της πολιτισμικής μας σπουδαιότητας.
Μας χαρακτηρίζει, ως λαό αλλά και ως κράτος, ένας σπάνιος ατομικός και ομαδικός εγωκεντρισμός. Είμαστε σίγουροι ότι ο κόσμος έχει απέναντί μας ένα χρέος, το οποίο επικαλούμαστε κάθε φορά που αντιμετωπίζουμε οποιαδήποτε δυσκολία. Πιστεύουμε ότι είμαστε και πολιτιστικά και διανοητικά ανώτεροι των ξένων, που ακόμα, χωρίς βέβαια να το παραδεχόμαστε, τους θεωρούμε «κουτόφραγκους».
Ανώτεροι μεν, ασθενέστεροι δε. Κι έτσι τις δυσκολίες για τις οποίες απαιτούμε τη συμπαράσταση των ξένων, τις βλέπουμε συχνά ως δημιουργήματά τους.
Χρεώνουμε στους «ξένους δακτύλους» -τη Μεγάλη Βρετανία, τη Σοβιετική Ένωση, τις Ηνωμένες Πολιτείες, και σήμερα τους «Ευρωπαίους» -τα προβλήματά μας και, επομένως, περιμένουμε να τους δώσουν οι ίδιοι ή άλλοι -π.χ. η Ρωσία σήμερα- τη λύση τους.
Καμιά λύση, όμως, δεν θα έρθει απ’ έξω. Είναι καιρός να αναλάβουμε τις ευθύνες μας, να συνειδητοποιήσουμε τη συμβολή του κάθε πολίτη, κάθε κόμματος, και κάθε κυβέρνησης στο σημερινό χάος. Τα συμφέροντα του ατόμου δεν προηγούνται των συμφερόντων του τόπου, όπως και τα συμφέροντα του τόπου δεν προηγούνται των συμφερόντων όλων των άλλων τόπων με τους οποίους είμαστε αλληλένδετοι.
Αθώοι δεν υπάρχουν: αυτό θα ήταν το πόρισμα μιας σωστής Επιτροπής Αλήθειας. Μόνο η παραδοχή της συλλογικής μας ευθύνης θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια συλλογική προσπάθεια να ξεπεράσουμε την πελατειακή σχέση των πολιτών με το κράτος αφ΄ ενός και του κράτους με τους συμμάχους μας αφ’ ετέρου.
Κανείς δεν μας χρωστάει τίποτα και κανείς εκτός από μας δεν θα μας βγάλει από την κρίση που εμείς δημιουργήσαμε.
