Του Ali Hashem Καθώς η 15η Ιουλίου, ημέρα εκδήλωσης του πραξικοπήματος στην Τουρκία, έβαινε τη δύση της, ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών Ζαρίφ μιλούσε στο τηλέφωνο με τον Τούρκο ομόλογό του Τσαβούσογλου. Στο μεταξύ ο Αλί Σαμχανί, γραμματέας του Ιρανικού Ανωτάτου Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας (ΙΑΣΕΑ) μιλούσε με αξιωματούχους ασφαλείας στην Άγκυρα. Την ίδια ώρα ο Κασέμ Σουλεϊμανί, επικεφαλής της επίλεκτης δύναμης Quds των Φρουρών της Επανάστασης, εξέταζε διάφορα σενάρια που μπορούσαν να προκύψουν. «Δεν είναι μυστικό. Οι Ζαρίφ, Σαμχανί και Σουλεϊμανί εκτελούσαν όλοι εντολές άνωθεν.
Η ιρανική ηγεσία ανησυχούσε για τις εξελίξεις στην Τουρκία. Η Τουρκία είναι γείτονας και ο Ερντογάν και η κυβέρνησή του είναι ισχυροί εταίροι του Ιράν. Τα δύο έθνη έχουν στενούς, αδελφικούς δεσμούς ώστε το λιγότερο που μπορούσαμε να κάνουμε ήταν να δείξουμε την αλληλεγγύη μας και προσφέρουμε όποια βοήθεια μας ζητείτο στην κρίσιμη αυτή στιγμή», δήλωσε Ιρανός αξιωματούχος.
Ώρες μετά την εκδήλωση του πραξικοπήματος, το ΙΑΣΕΑ συγκλήθηκε για να συζητήσει τις εξελίξεις στην Τουρκία υπό την προεδρία του προέδρου της χώρας Ρουχανί. Ο Σαμχανί δημοσίως καταδίκασε το πραξικόπημα. «Υποστηρίζουμε τη νόμιμη τουρκική κυβέρνηση και είμαστε αντίθετοι σε κάθε είδους πραξικοπήματος εκ των έσω ή εκ έξωθεν προερχόμενο. Την ίδια στάση τηρήσαμε και στην Συρία», είπε. «Τον Ιράν δεν μπορεί να ανεχθεί ένα πραξικόπημα στην Τουρκία.
Είναι αλήθεια ότι υπάρχουν διαφορές για τη Συρία και ενίοτε για το Ιράκ. Παρόλα αυτά δεν υπάρχουν άμεσες διαφορές μεταξύ Ιράν και Τουρκίας. Αντίθετα οι διμερείς σχέσεις προοδεύουν συνεχώς», πρόσθεσε άλλος Ιρανός αξιωματούχος. «Ίσως το πραξικόπημα αποτελεί μια καλή ευκαιρία για τον Ερντογάν να κατανοήσει την κατάσταση στην Συρία», κατέληξε.
Πράγματι πολλοί Ιρανοί αξιωματούχοι αναφέρθηκαν στην Συρία στις δηλώσεις καταδίκης του πραξικοπήματος στη Τουρκία. Μεταξύ αυτών ήταν και ο σύμβουλος του ανώτατου θρησκευτικού ηγέτη επί εξωτερικών θεμάτων και πρώην υπουργός Εξωτερικών Αλί Ακμπάρ Βελαγιατί. Ο Βελαγιατί δήλωσε πως ελπίζει ότι η τουρκική κυβέρνηση θα σεβαστεί με την σειρά της τις απόψεις και την ψήφο του συριακού λαού ως προς την απόφασή του για το πως και από ποιον θα κυβερνηθεί.
Ήταν ένα ξεκάθαρο μήνυμα του Ιράν προς την Τουρκία σχετικά με την Συρία και την εξέλιξη της εκεί σύγκρουσης. Επί πέντε έτη Ιρανοί αξιωματούχοι προσπαθούν να οδηγήσουν την Τουρκία στη δική τους οπτική στο συριακό. Γιατί όμως το Ιράν ενδιαφέρθηκε τόσο πολύ για το πραξικόπημα στην Τουρκία; «Η σταθερότητα στην περιοχή θα απειλείτο σοβαρά αν το πραξικόπημα επιτύγχανε. Η Τουρκία είναι μεγάλος παίκτης στην περιοχή.
Μια τέτοια εξέλιξη στην Τουρκία θα ταρακουνούσε όλη την περιοχή, αλλά και την Ευρώπη, το Ιράν και τον Καύκασο, αλλά και τις ήδη ταραγμένες αραβικές χώρες και τις διάφορες εθνικές ομάδες εντός της Τουρκίας», πρόσθεσε. Σταθερότητα του Ιράν είναι κομβικής σημασίας ζήτημα για το Ιράν. Με την ισλαμική κυβέρνηση στην Άγκυρα οι διμερείς σχέσεις έχουν βελτιωθεί την τελευταία δεκαετία παρά τις διαφοροποιήσεις σε περιφερειακά ζητήματα. Άλλωστε η Τουρκία βοήθησε το Ιράν την περίοδο που υπέφερε από τις εναντίον του κυρώσεις σχετικά με το πυρηνικό του πρόγραμμα υφιστάμενη η ίδια ζημιές. Επίσης οι δύο χώρες σχεδιάζουν να αυξήσουν τον όγκο του διμερούς εμπορίου στα 30 δισ. δολάρια.
Μήπως το Ιράν παρείχε πληροφόρηση στον Ερντογάν για να αντιμετωπίσει το πραξικόπημα; Ιρανός αξιωματούχος που ερωτήθηκε σχετικά απάντησε όχι. Ωστόσο άλλος αξιωματούχος ανέφερε πως το πραξικόπημα στην Τουρκία ήταν έξωθεν κατευθυνόμενο γιατί ο Ερντογάν άλλαξε στάση στις υποθέσεις της περιοχής και απεύθυνε έκκληση στο καθεστώς Ερντογάν να επαγρυπνεί.
