Του Γιώργου Κύρτσου… Υπάρχουν δύο τρόποι να προσεγγίσεις, σε διεθνές επίπεδο, την οικονομική πολιτική της κυβέρνησης Τσίπρα. Εάν διαβάσεις τον διεθνή Τύπο, για παράδειγμα τα κύρια άρθρα της βρετανικής εφημερίδας «Financial Times» ή της αμερικανικής «Wall Street Journal» και τα ρεπορτάζ άλλων έγκυρων εφημερίδων, όπως είναι οι γαλλικές «Le Monde» και «Figaro», καταλήγεις στο συμπέρασμα ότι υπάρχουν σοβαρές δυσκολίες συνεννόησης μεταξύ της κυβέρνησης Τσίπρα και των εκπροσώπων των ευρωπαϊκών θεσμών. Ο διεθνής Τύπος επισημαίνει ότι ο πρωθυπουργός και το οικονομικό επιτελείο έχουν μείνει πίσω στην εφαρμογή των συμφωνηθέντων και πως υπάρχει κίνδυνος δημιουργίας μιας δυναμικής παράκαμψης των υποχρεώσεων που έχει αναλάβει η ελληνική πλευρά.
Ολύμπια ηρεμία
Επειδή παρακολουθώ σε καθημερινή βάση τα διεθνή ΜΜΕ για να έχω μία συνολική εικόνα της διαμόρφωσης της διεθνούς κοινής γνώμης σε σχέση με τη διαχείριση της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα, εντυπωσιάστηκα με την ολύμπια ηρεμία με την οποία αντιμετωπίζουν κορυφαίοι εκπρόσωποι των ευρωπαϊκών θεσμών την κατάσταση στη χώρα μας.
Στη διάρκεια της περασμένης εβδομάδας πέρασαν, για την προγραμματισμένη ενημέρωση, από την Οικονομική και Νομισματική Επιτροπή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, της οποίας είμαι πλήρες μέλος, ο πρόεδρος του Eurogroup κ. Ντάισελμπλουμ, ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) κ. Ρέγκλινγκ και ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας κ. Ντράγκι. Υπέβαλα και στους τρεις ερωτήσεις –κάθε ευρωβουλευτής που καταφέρνει να μπει στη λίστα των ομιλητών έχει στη διάθεσή του πέντε λεπτά για να αναλύσει τη θέση του, να υποβάλει το ερώτημα και να πάρει την απάντηση από τον συνομιλητή του– και μπόρεσα να εκτιμήσω τον τρόπο που σκέπτονται αυτοί οι τρεις ισχυροί παράγοντες, με βάση και το διάλογο που είχαν με άλλους ευρωβουλευτές.
Τα θέματα με τα οποία ασχοληθήκαμε ήταν πολλά, εφόσον η Ελλάδα έχει σταματήσει, εδώ και μήνες, να μονοπωλεί το ενδιαφέρον της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, του Eurogroup και του ESM. Περισσότερες ήταν οι ερωτήσεις για το ρόλο που έπαιξε ο πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας κ. Τρισέ στην αναγκαστική ένταξη της Ιρλανδίας σε μνημόνιο παρά για τις εξελίξεις στην Ελλάδα. Η Ιρλανδία βαδίζει προς βουλευτικές εκλογές, που θα πραγματοποιηθούν στις αρχές του 2016, και έχει αρχίσει να κορυφώνεται η διαμάχη για το ποιος τελικά ευθύνεται για την ένταξη της χώρας στο μνημόνιο, από το οποίο την έβγαλε με άριστα –ο ρυθμός ανάπτυξης της ιρλανδικής οικονομίας είναι της τάξης του 6%– ο κεντροδεξιός πρωθυπουργός κ. Κένι.
Από τις θέσεις που υποστήριξαν ο κ. Ντράγκι, ο κ. Ντάισελμπλουμ και ο κ. Ρέγκλινγκ, απαντώντας στα ερωτήματα που τους θέσαμε, έβγαλα τα ακόλουθα συμπεράσματα.
Πρώτον, ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας κ. Ντράγκι αποκλείει το κούρεμα καταθέσεων στην Ελλάδα, την πιο σκληρή μορφή του bail-in, και εκτιμά ότι η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών θα γίνει έγκαιρα, εντός του 2015, αφού πρώτα ρυθμιστούν διάφορες εκκρεμότητες, όπως η διαχείριση των «κόκκινων» δανείων και οι πλειστηριασμοί της πρώτης κατοικίας ασυνεπών δανειοληπτών που έχουν σε γενικές γραμμές τα οικονομικά μέσα.
Δεύτερον, ο πρόεδρος του Eurogroup κ. Ντάισελμπλουμ εμφανίστηκε ικανοποιημένος από το επίπεδο συνεννόησης με τη δεύτερη κυβέρνηση Τσίπρα. Απέδωσε την επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης και της οικονομικής προοπτικής για το 2015 και το 2016 σε όσα έγιναν κατά την περίοδο της πρώτης κυβέρνησης Τσίπρα, αποφεύγοντας τον πολιτικό σχολιασμό και δημιουργώντας την εντύπωση ότι τα προβλήματα που δημιουργήθηκαν τους πρώτους επτά μήνες του 2015 θα αντιμετωπιστούν.
Τρίτον, και οι τρεις συνομιλητές μας εμφανίστηκαν βέβαιοι ότι θα εφαρμοστούν τα συμφωνηθέντα και πως δεν υπάρχει εναλλακτική πρόταση. Ο κ. Ντράγκι και ο κ. Ντάισελμπλουμ επέμειναν στην οικονομική αναγκαιότητα των πλειστηριασμών πρώτης κατοικίας, για να μη δημιουργηθεί ανάγκη νέας ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών στο μέλλον. Υπογράμμισαν ότι το μέτρο πρέπει να εφαρμοστεί με κοινωνική ευαισθησία, η οποία όμως δεν πρέπει να αποτελέσει πράσινο φως για την ασυνέπεια των κακοπληρωτών που έχουν τα μέσα, δεν έχουν όμως τη διάθεση να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους.
Ο κ. Ντάισελμπλουμ και ο κ. Ρέγκλινγκ, απαντώντας σε σχετική ερώτησή μου, υπογράμμισαν ότι δεν μπορούν να αποτραπούν οι αυξήσεις ΦΠΑ στην εστίαση και στον τουρισμό, γιατί σε αυτή τη φάση προηγείται η δημοσιονομική σταθεροποίηση. Από τη στιγμή που οι ελληνικές αρχές έχουν δυσκολία να αυξήσουν τα φορολογικά έσοδα, θεωρείται αναπόφευκτη η οικονομική επιβάρυνση δυναμικών κλάδων της οικονομίας, όπως ο τουρισμός.
Συγκρίνοντας την προσέγγιση των τριών παραγόντων στο ελληνικό ζήτημα, κατέληξα στο συμπέρασμα ότι ο αυστηρότερος ήταν ο επικεφαλής του ESM, κ. Ρέγκλινγκ, όπως επιβάλλει ο θεσμικός ρόλος του. Υπενθύμισε ότι τα δάνεια που δίνονται στην Ελλάδα από το Μηχανισμό είναι με εξαιρετικά ευνοϊκούς όρους και εξοικονομούν στο ελληνικό Δημόσιο ένα ετήσιο ποσό της τάξης των 8 δισ. ευρώ σε ό,τι αφορά την εξυπηρέτηση του χρέους και ήταν φειδωλός στις υποσχέσεις για την αναδιάρθρωση του χρέους.
Η γενική εικόνα που σχημάτισα είναι της ομαλότητας στις σχέσεις των κορυφαίων εκπροσώπων των ευρωπαϊκών θεσμών με την κυβέρνηση Τσίπρα. Διαφορετική είναι η προσέγγιση του έγκυρου διεθνούς Τύπου και διαφορετική αυτών που τελικά παίρνουν πολλές από τις αποφάσεις για τη διαχείριση της ελληνικής κρίσης.
Η ερμηνεία
Αποδίδω την εποικοδομητική στάση του κ. Ντράγκι, του κ. Ντάισελμπλουμ και του κ. Ρέγκλινγκ σε διάφορους λόγους. Είναι εκπαιδευμένοι στα δύσκολα, με την έννοια ότι έχουν πίσω τους μεγάλες περιόδους δύσκολης διαπραγμάτευσης με διαφορετικές ελληνικές κυβερνήσεις.
Είναι ανακουφισμένοι γιατί ο κ. Τσίπρας πραγματοποίησε τον Ιούλιο στροφή 180 μοιρών και σταμάτησε να αμφισβητεί τον τρόπο λειτουργίας και τις προτεραιότητες της Ευρωζώνης και τον τρόπο εφαρμογής του ελληνικού προγράμματος. Αυτό δεν σημαίνει ότι η ελληνική κυβέρνηση συμφωνεί με όλες τις επιλογές των Ευρωπαίων εταίρων και πιστωτών, αποδέχεται όμως ένα γενικό πλαίσιο μέσα στο οποίο αντιμετωπίζονται τα προβλήματα.
Η καλή διάθεση των συνομιλητών της ελληνικής κυβέρνησης ενισχύεται και από τη δημιουργία συνθηκών σχετικής αστάθειας σε άλλες χώρες-μέλη της Ευρωζώνης, όπως είναι η Πορτογαλία. Είναι λογικό να μη θέλουν να κλιμακωθεί η ελληνική κρίση σε μια δύσκολη για την Ευρωζώνη περίοδο.
Η αντιμνημονιακή στροφή που επιχειρεί, σε αρκετά θέματα, η ΝΔ αναδεικνύει στην αντίληψη των Ευρωπαίων εταίρων και πιστωτών το ρόλο της κυβέρνησης και προσωπικά του πρωθυπουργού, κ. Τσίπρα. Για πρακτικούς λόγους επιδιώκουν να συνεννοηθούν με αυτούς οι οποίοι δέχονται, τουλάχιστον σε επίπεδο γενικών αρχών, την αναγκαιότητα της πολιτικής που εφαρμόζεται και μπορούν να συμβάλουν στην αντιμετώπιση των εκκρεμοτήτων.
Το μνημόνιο ξεκίνησε το 2010 με προοπτική να ολοκληρωθεί μέχρι τα τέλη του 2012 και τώρα η νέα επίσημη προθεσμία για την ολοκλήρωση του τρίτου μνημονίου είναι ο Αύγουστος του 2018. Με τέτοιες αποκλίσεις από τον αρχικό προγραμματισμό είναι λογικό οι κορυφαίοι εκπρόσωποι των ευρωπαϊκών θεσμών να ενδιαφέρονται περισσότερο για τη γενική εικόνα και την προοπτική παρά για τις συγκεκριμένες προθεσμίες και τις δημοσιονομικές αστοχίες.
Το κρίσιμο ερώτημα είναι πώς ακριβώς θα αξιοποιήσει η κυβέρνηση Τσίπρα την καλή διάθεση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, του Eurogroup και του ESM. Θα αφήσει το χρόνο να περάσει χωρίς να αντιμετωπίσει τα συγκεκριμένα προβλήματα και θα προετοιμαστεί για την επόμενη αναμέτρηση με τους θεσμούς ή θα αξιοποιήσει τις ευκαιρίες που προσφέρονται για να κινηθεί δυναμικά και αποτελεσματικά προς τη σωστή κατεύθυνση;
