“Η ολιγαρχία είναι ένα καθεστώς όπου κυβερνούν λίγοι και ισχυροί σε αντίθεση με τη δημοκρατία όπου κυβερνούν οι πολίτες. Τυπικά ζούμε σε δημοκρατικό καθεστώς, οπότε σε τι ακριβώς αναφερόμαστε;
Από δύο κύρια χαρακτηριστικά:
α) Κατέχουν επιχειρήσεις με βασική πηγή εισοδήματος το κράτος άμεσα ή έμμεσα μέσω δήμων ή άλλων φορέων. Προμηθεύουν υψηλή τεχνολογία, οπλικά συστήματα, αναλαμβάνουν κατασκευές δρόμων ή άλλων μεγάλων έργων, παρέχουν υπηρεσίες καθαριότητας και γενικότερα εμπλέκονται σε δραστηριότητες μεγάλου προϋπολογισμού και υψηλής χρησιμότητας για το κράτος.
β) Κατέχουν πλήρως ή μερικώς με τρόπο άμεσο ή έμμεσο (μέσω παρένθετων προσώπων ή οργανισμών) Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και συγκεκριμένα τηλεοπτικούς ή/και ραδιοφωνικούς σταθμούς, εφημερίδες, έντυπα ή/και ψηφιακά περιοδικά.”
“Δεν χρειάζεται να είναι κανείς γκουρού των πολιτικών επιστημών για να αντιληφθεί ότι αυτοί οι άνθρωποι αποτελούν απειλή για την δημοκρατία, λόγω των ιδιαίτερων σχέσεων που αναπτύσσουν με το πολιτικό προσωπικό (σε στηρίζω να επανεκλεγείς – μου δίνεις δουλειές). Ούτε βεβαίως απαιτείται πτυχίο οικονομικών για να διαπιστώσει ότι αποτελούν ένα τεράστιο εμπόδιο για την ανάπτυξη, αφού με τους εκβιασμούς τους νοθεύουν τον ανταγωνισμό, δημιουργούν μονοπώλια και εμποδίζουν άλλες υγιείς επιχειρήσεις να εισέλθουν στο χώρο, πουλώντας στο κράτος πανάκριβα ένα ευτελές προϊόν.
Σκόπιμο είναι να τονίσουμε ότι απαιτείται να συνυπάρχουν και οι δύο αυτές ιδιότητες για να χαρακτηριστεί κανείς μέλος της ολιγαρχίας. Απλά και μόνο η μεγάλη οικονομική επιφάνεια ή η συμμετοχή στην ιδιοκτησία ενός Μέσου Ενημέρωσης δεν αρκούν. Ένας άνθρωπος ευκατάστατος, μικρός ή μεγάλος κεφαλαιοκράτης δεν συγκαταλέγεται αυτομάτως στην ολιγαρχία.”
“Κατ’ επέκταση, ολιγαρχικός, είναι αυτός που στηρίζει την ολιγαρχία συνειδητά. Είναι εκείνος ο δημοσιογράφος που αποσιωπά μια είδηση που δεν συμφέρει, την ύπαρξη της λίστας Λαγκάρντ, για παράδειγμα. Μάλιστα μια παράπλευρη ωφέλεια του δημοψηφίσματος ήταν η αποκάλυψη όλων –σχεδόν- των ολιγαρχικών παλαιάς και νέας κοπής. Ως και οι γεννήτορές της (Σημίτης, Λαλιώτης και κουστωδία) παρέλασαν από τα κανάλια των φίλων τους για να μας νουθετήσουν ότι αν ψηφίσουμε όχι θα μας πέσει ο ουρανός στο κεφάλι.
Ωστόσο, ο κάθε εργαζόμενος ενός μεγάλου ιδιωτικού ομίλου που ανήκει στο χώρο της ολιγαρχίας δεν είναι κατ’ ανάγκην ολιγαρχικός. Στην πραγματικότητα δε, μια μικρή μόνο μειοψηφία είναι ευθυγραμμισμένη με την ιδιοκτησία ενώ η μεγάλη μάζα παραμένει θύμα της, όπως όλοι μας.
Η διαπλοκή γεννά την ολιγαρχία αλλά κάθε διαπλεκόμενος δεν εξελίσσεται κατ’ ανάγκην σε ολιγάρχη. Ο όρος εισήλθε στον πολιτικό μας βίο από τον κ. Κωνσταντίνο Μητσοτάκη για να περιγράψει τα έργα και τις ημέρες του ύστερου, σημιτικού ΠΑΣΟΚ. Δεν θα μπορούσε να υπάρξει καλύτερος νονός: Από τον καιρό της αποστασίας ακόμα ήταν διάσημος για τις προνομιακές σχέσεις που διατηρούσε με επιλεγμένους επιχειρηματίες και με κέντρα εξουσίας εντός και εκτός της χώρας.”
* Ο Κώστας Παπαπαναγιώτου είναι μαθηματικός και υποψήφιος διδάκτορας οικονομικών. tvxs.gr
