Του Κωνσταντίνου Βέργου
Πριν τον Ερντογάν χωρίς αυτόν , τώρα με αυτόν, και μετά πάλι χωρίς αυτόν, υπάρχει μία τεράστια, σχεδόν άγνωστη δύναμη που κυβερνάει την Τουρκία, το λεγόμενο ‘βαθύ κράτος’. Το Βαθύ κράτος*, ξεκίνησε ως παραστρατιωτικό κομμάτι, ένα μίγμα ‘ταγμάτων θανάτου’, αποτελούμενο εξ αγροτών, μισθοφόρων χωρίς περιουσία και αποφυλακισμένων εγκληματιών. Με αυτούς τους μισθοφόρους, που μοιάζουν σαν τους σημερινούς ισλαμοκανίβαλους, ο Ατατούρκ μπόρεσε να κερδίσει τον πόλεμο στην Τουρκία το 1922, να κάνει τις βρωμοδουλειές, την γενοκτονία έναντι των Αρμενίων, και τα εγκλήματα έναντι αμάχων Ελλήνων. Αυτά τα τάγματα θανάτου συνέχισαν τον ‘ιστορικό τους ρόλο’, καθώς μέσα από το πλιάτσικο και ως μισθοφόροι κάποιοι από αυτούς εφτιαξαν περιουσίες . Και μετεξελίχθηκαν, με την συνεργασία με το στρατό και την αστική τάξη της Τουρκίας σε ένα νέο μόρφωμα. Αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της νέας ελίτ. Ο όρος πλέον ‘βαθύ κράτος’, υπονοεί ενα μίγμα της βιομηχανικής ελίτ, των μεγαλοαστών δηλαδή, και των προνομιακών μικροαστών της στρατιωτικής και δικαστικής ελίτ, και περιλαμβάνει το οργανωμένο έγκλημα ως κομμάτι που κλείνει τις ‘βρωμοδουλειές’ τους. Οι τελευταίοι, ιδιαίτερα οι στρατιωτικοί ελέγχουν με τα ασφαλιστικά τους ταμεία (που ανήκουν σε μια ελιτ μόλις 300.000 περίπου συνταξιούχων) τις …εταιρίες που δραστηριοποιούνται σε παραγωγή πολεμικών αρμάτων, αεροπλάνων και όπλων!
Ο Ερντογάν και το βαθύ κράτος
Ο Ερντογαν, όπως και κάποιοι προκάτοχοί του προσπάθησαν ανεπιτυχώς να περιορίσουν την παρουσία αυτού του ‘τερατος με πολλά πλοκάμια’, αλλά στη συνέχεια συμβιβάστηκαν και το χρησιμοποιούν. Εν ολίγοις, το ‘βαθύ κρατος’ κομματι του οποίου, αν και νέο, βεβαίως αποτελεί το περιβάλλον Ερντογάν, αναπτύσσεται και καλοπερνά, στραγγαλίζοντας τα 32 εκατομμύρια Τουρκους εργαζόμενους σε μόνιμη βάση. Είναι αυτή η αντίθεση, του ‘βαθεως κρατους’ με τους 32 εκατομμυρια προλετάριους Τούρκους, την οποια οι στρατιωτικοί το 1980 κατάφεραν να διαιωνίσουν με το τότε πραξικόπημα των στρατηγών και το οποίο μετα τις πρώτες συγκρούσεις, συμβιβάστηκε ο Ερντογαν. Αυτο το βαθύ κράτος (με την ευρεια εννοια, και τη στενή του εγκλήματος) δεν δίστασε να εκποιήσει κρατικές εταιρίες 30 δις δολαρίων μετα το 2001, οταν μπηκε το ΔΝΤ στην Τουρκία, σε ξενες εταιρίες, ωστε να διατηρήσει τα δικά του προνόμια, και αυτο βρισκεται πίσω από τον Ερντογαν αλλά και το μεγαλύτερο κόμμα της αντιπολίτευσης το ‘Αριστερο’ Ρεπουμπλικανικό κομμα (CHP) που ίδρυσε ο Ατατουρκ. Το Ρεπουμπλικανικό κόμμα, υπόψιν, ειναι εκείνο απο το οποίο περασε ο Ετσεβίτ, ο ‘Ατίλας της καρδιας μας’, που εκανε την εισβολή και κατάληψη της Κύπρου το 1974, και του οποίου ηγειται τωρα ο Kılıcdaroglu, που υποστηριζει οτι η Ελλάς πρεπει να επιστρεψει… 380 νησιά και βραχονησίδες στην Τουρκία! Το βαθύ αυτό κράτος είναι πάνω και πέρα από τον Ερντογάν, και καθώς εχει αναμιχθεί με ταεπίσημα συμφέροντα του στρατιωτικό-βιομηχανικού συμπλέγματος της Τουρκίας, είναι αυτό που κυβερνά και όχι ο Ερντογαν. Θα δούμε πώς όμως κυβερνά με μερικά παραδείγματα.
Ο ρόλος του παρακράτους εναντια στην Ελλάδα και Κούρδους
Η μετεξέλιξη του παραστρατιωτικού τμήματος του ‘βαθέως κράτους’ στη σύγχρονη Τουρκία, αποτελούμενου από 60.000-80.000 άτομα σύμφωνα με κάποιες πληροφορίες, ήταν ο ‘Τομέας Ειδικού Πολέμου’, που έδιωξε τους Ελληνες από την Κωνσταντινούπολη το 1955, ίδρυσε την ένοπλη οργάνωση Τουρκοκυπρίων λίγο μετά, πρωτοστάτησε στα πραξικοπήματα στην Τουρκία , αναμίχθηκε με τους Γκρίζους λύκους και δημιούργησε την Παρακρατική οργάνωση JITEM που εξόντωσε και εξοντώνει δεκάδες χιλιάδες Κούρδους και Αλεβίτες (μετριοπαθές δόγμα μουσουλμάνων).
Πώς χρηματοδοτούνται
Χρήματα αντλούν από δυο πηγές. Πρώτον από κρατική χρηματοδότηση. Δεύτερον από τον έλεγχο από τους ίδιους του λαθρεμπορίου ανθρώπων (μετανάστες), ναρκωτικών, όπλων, πετρελαίου και αγαθών. Λαθρεμπόριο που κατά ορισμένους αποτελεί ίσως και το 5%-10% του ΑΕΠ της χωρας με κάποιες εκτιμήσεις. Αυτό όμως είναι μονο το παραστρατιωτικό κομμάτι και οι παράνομες εργασίες. Το βαθυ κράτος έχει και νόμιμο επιχειρηματικό κομμάτι!
Πως το βαθύ κράτος κουμαντάρει την Τουρκία
Για να δώσουμε ένα μόνο παράδειγμα, στο νόμιμο επιχειρείν, θα αναφέρουμε την εταιρία πολέμου ASELSAN. Η Τουρκική εταιρία πολέμου ASELSAN διαθέτει παραγωγικές εγκαταστάσεις έκτασης μόλις….750.000 τετραγωνικών μέτρων, το 1/3 κλειστές στο Macunköy, το Akyurt και το Gölbaşı, κοντα στην Άγκυρα. Έχοντας τον πρώην στρατηγό Nazım Altintas στο ενεργητικό της, το μεγάλο της πάρε-δώσε εμπορικά, είναι με την κατά 49% ελεγχόμενη IGG και τις θυγατρικές της ASELSAN Kazakhstan και ASELSAN Jordan. Η εταιρία φέρεται να ελέγχεται από τον Τουρκικό στρατό, με την εταιρία TSKGV και εμμέσως μέσω του Ταμείου των Στρατιωτικών, το OYAK που άρπαξε τα περιουσιακά στοιχεία του κράτους στις ιδιωτικοποιήσεις, και που , το τελευταίο, διαθέτει Χρηματιστηριακές εταιρίες, τράπεζες, επενδυτικές και ως…εταιρίες παραγωγής χάλυβα (Erdemir), θυγατρικη 50-50 με την Γαλλικη Renault, ενώ φέρεται να σχετίζεται με τους ολιγάρχες δισεκατομμυριούχους Κοτς, Σαμπαντσί και Εζασιβατσί! Σημειώνουμε ότι η IGG, γνωστο και ως International Golden Group είναι εταιρία των Αραβικων Εμιράτων!
Γιατί θέλουν τον πόλεμο
Η λειτουργία του στρατιωτικοβιομηχανικού συμπλέγματος στην Τουρκία, που ιστορικά φαίνεται να διαθέτει στήριξη τόσο από την Αμερικανικη υπηρεσια πληροφοριών (για πολιτικούς λόγους) και από τον Γερμανικο επιχειρηματικό χώρο, και τη Γερμανικη κυβέρνηση (για πολιτικούς και οικονομικούς λόγους), καθως οι παραγγελίες οπλων της Τουρκίας από τη Γερμανία δίνονται από το ιδιο το Τουρκικό επιτελείο Στρατού που ελέγχει και τις εταιρίες αυτές, έχει κάθε λόγο να προστατεύει την ευημερία των μελών του, μεσα από συνεχείς πολεμικές επιχειρήσεις. Λόγω αυτης της σχέσης, οι πολεμικές εμπλοκές της Τουρκίας είναι άγνωστο σε τι βαθμό σχετίζονται και ταυτίζονται με ξένα συμφέροντα.
Επίλογος
Βαφτίζοντας την μπίζνα ‘εθνική αποστολή’, καταφέρνει το ‘βαθύ αυτο κράτος’ να ανακατανέμει ένα ολο και μεγαλύτερο κομματι του Τουρκικού ΑΕΠ, όχι μονο το 4%-5% του ΑΕΠ που κατευθυνεται στην Αμυνα, αλλα και άλλες δραστηριότητες, όπως λαθρεμπόριο που περιγραψαμε αλλα και νόμιμες, στην τσέπη του. Γι αυτό, θα είναι δυσκολο για τον Ερντογαν ακόμη και αν ήθελε, να εμποδίσει το βαθυ κράτος, διότι εκείνο διαθέτει προσβάσεις στο συνολο της εξουσίας, από την πολιτική ως την οικονομική και την στρατιωτική, αλλα και το οργανωμένο έγκλημα. Σε τι βαθμό το βαθύ κράτος θα οδηγησει την Τουρκία σε μία νέα ‘Οθωμανική αυτοκρατορία’ ή σε μια τεμαχισμένη χώρα, είναι άγνωστο, όμως σιγουρα η εμπλοκή σε πολέμους ενισχύει τη ροή χρημάτων από τον απλό Τούρκο στις βαθιές τσέπες του μίγματος αυτού επιχειρηματιών, υπαλλήλων του κράτους και ανθρώπων του κοινού ποινικού εγκλήματος!
Δρ. Κωνσταντίνος Βέργος
Καθηγητής Χρηματοοικονομικών στο Πανεπιστήμιο Πόρτσμουθ, Αγγλία
new economy.gr
