Μέσα σε έναν βαθύ, αιώνιο «ωκεανό» από αναχρονιστικά κλισέ που επιμένουν ότι «η πορνεία θα είναι πάντα μαζί μας», η επιτυχία μιας χώρας ξεχωρίζει ως ένας μοναχικός φάρος που φωτίζει το δρόμο.
Η Σουηδία, μέσα σε 5 μόλις χρόνια, έχει μειώσει δραματικά τον αριθμό των γυναικών που συμμετέχουν στην πορνεία.
Στην πρωτεύουσα της Στοκχόλμης, ο αριθμός των γυναικών στην πορνεία του δρόμου έχει μειωθεί κατά τα δύο τρίτα, και ο αριθμός των εκδιδομένων ανδρών (γνωστοί ως «Johns») έχει μειωθεί κατά 80%.
Υπάρχουν και άλλες μεγάλες πόλεις της Σουηδίας, όπου πορνεία του δρόμου έχει εξ’ ολοκλήρου εξαφανιστεί. Έχουν δε μειωθεί κατά πολύ οι περίφημοι σουηδικοί οίκοι ανοχής και οι αίθουσες μασάζ που πολλαπλασιάστηκαν κατά τη διάρκεια των τριών τελευταίων δεκαετιών του 20ου αιώνα, όταν η πορνεία στη Σουηδία ήταν νόμιμη.
Επιπλέον, ο αριθμός των αλλοδαπών γυναικών που τώρα διακινούνται στη Σουηδία για το σεξ είναι σχεδόν μηδενική (trafficking). Η Σουηδική κυβέρνηση εκτιμά ότι τα τελευταία χρόνια, μόνο 200 έως 400 γυναίκες και κορίτσια σε ετήσια βάση διακινούνται σε σωματεμπορία στη Σουηδία, ένας αριθμός που είναι αμελητέος σε σύγκριση με τις 15.000 έως 17.000 γυναίκες που ετησίως διακινούνται με θέμα το σεξ στη γειτονική Φινλανδία. Καμία άλλη χώρα, ούτε οποιοδήποτε άλλο κοινωνικό πείραμα, έχει έρθει τόσο κοντά στα πολλά υποσχόμενα αποτελέσματα της Σουηδίας.
Με ποιο πολύπλοκο μαθηματικό τύπο που έχει η Σουηδία, κατάφερε να έχει αυτό το αποτέλεσμα;
Περιέργως, η στρατηγική της Σουηδίας δεν είναι καθόλου περίπλοκη.Τα δόγματα της, στην πραγματικότητα, φαίνονται τόσο απλά και τόσο «δεμένα» με την κοινή λογική ώστε να πυροδοτήσει αμέσως το ερώτημα, «Γιατί κανείς δεν το έχει δοκιμάσει αυτό πριν;».
Για να δέσουν με ασφάλεια την άποψή τους σε σταθερή νομική βάση, η νομοθεσία για την πορνεία στη Σουηδία ψηφίστηκε ως «πακέτο» το 1999 και σχετίζοντάς το με την γενική νομοθεσία της βίας ενάντια στις γυναίκες.
Η Πρωτοποριακή νομοθεσία της Σουηδίας
Το 1999, μετά από χρόνια έρευνας και μελέτης, η Σουηδία πέρασε νομοθεσία που α) ποινικοποιεί την αγορά του σεξ, και β) αποποινικοποιείται την πώληση του σεξ.
Ουσιαστικά δηλαδή επιτρέπει στην πόρνη να εργάζεται ελεύθερα, αλλά συλλαμβάνει ως παράνομους τους πελάτες τους! Η νέα λογική πίσω από αυτή τη νομοθεσία αναφέρεται σαφώς στην τεκμηρίωση της κυβέρνησης σχετικά με το νόμο:
«Στη Σουηδία η πορνεία θεωρείται ως μια πτυχή της ανδρικής βίας κατά των γυναικών και των παιδιών. Έχει επίσημα αναγνωριστεί ως μια μορφή εκμετάλλευσης των γυναικών και των παιδιών και αποτελεί ένα σημαντικό κοινωνικό πρόβλημα. Η ισότητα των φύλων θα παραμένει ανέφικτη εφ’ όσον οι άνδρες αγοράζουν, πωλούν και εκμεταλλεύονται γυναίκες και τα παιδιά εκδίδοντάς τους »
Εκτός από τα δύο σκέλη της νομικής στρατηγικής που χρησιμοποιήθηκε, ένα τρίτο και απαραίτητο στοιχείο της νομοθεσίας για την πορνεία στη Σουηδία, είναι ότι η χώρα διαθέτει μεγάλο και ολοκληρωμένο δίκτυο κοινωνικών υπηρεσιών με στόχο να βοηθήσει κάθε πόρνη που θέλει να φύγει απ’ αυτή την κατάσταση και επιπλέον τα κονδύλια για να εκπαιδεύσει την κοινή γνώμη.
Ως εκ τούτου, η μοναδική στρατηγική της Σουηδίας βασίζεται σε τρία σημεία: α) στο ότι αντιμετωπίζει την πορνεία ως μία μορφή βίας κατά των γυναικών ώστε όποιοι άνδρες τις εκμεταλλεύονται με την αγορά του σεξ να ποινικοποιούνται, β) ως επί το πλείστον οι πόρνες να αντιμετωπίζονται ως θύματα που χρειάζονται βοήθεια, και γ) το κοινό είναι εκπαιδευμένο ώστε να αντισταθμίσει την «αρσενική προκατάληψη» που έχει από παλιά, δηλαδή την γελοιοποιημένη σκέψη όσον αφορά την πορνεία.
Για να δέσουν με ασφάλεια την άποψή τους σε σταθερή νομική βάση, η νομοθεσία για την πορνεία στη Σουηδία ψηφίστηκε ως «πακέτο» το 1999 και σχετίζοντάς το με την γενική νομοθεσία της βίας ενάντια στις γυναίκες.
Ένα από τα πρώτα εμπόδια
Είναι ενδιαφέρον ότι, παρά τον εκτεταμένο σχεδιασμό της χώρας πριν το πέρασμα της νομοθεσίας, τα πρώτα δύο χρόνια δεν έγιναν και πολλά πράγματα. Η αστυνομία έκανε πολύ λίγες συλλήψεις ανδρών και γυναικών πόρνων, τους οποίους είχε πριν λίγο καιρό νομιμοποιήσει. Φωνές άρνησης παγκοσμίως, βλέποντας την αποτυχία στην εφαρμογή του νόμου, έκραζαν τους πάντες φωνάζοντας «τα βλέπετε; Η πορνεία θα είναι πάντα εδώ και για πάντα!»
Όμως απόλυτα σίγουροι ότι η βασική σκέψη του νόμου ήταν σωστή, οι Σουηδοί δεν έδιναν δεκάρα. Μπορεί στην αρχή να αιφνιδιάστηκαν, αλλά σύντομα κατανόησαν που βρισκόταν τα πρόβλημα και το έλυσαν. Στην ουσία, αυτό που εμπόδιζε τον νόμο να επιβληθεί ώστε να εμφανίσει αποτελέσματα, ήταν ότι οι διωκτικές αρχές δεν είχαν κάνει το καθήκον τους ή δεν γνώριζαν πώς να το κάνουν!
Η ίδια η αστυνομία, διαπιστώθηκε, ότι χρειάζεται σε βάθος εκπαίδευση και τον προσανατολισμό σε ό, τι το σουηδικό κοινό και ο νομοθέτης είχαν ήδη κατανοήσει πλήρως. Η πορνεία είναι μια μορφή της ανδρικής βίας κατά των γυναικών. Ο εκμεταλλευτής / αγοραστής πρέπει να τιμωρηθεί και το θύμα / πόρνη πρέπει να βοηθηθεί.
Η Σουηδική κυβέρνηση χορήγησε τεράστια κονδύλια, ώστε να γίνει εντατική εκπαίδευση από τους εισαγγελείς και τους ανώτερους αξιωματικούς της αστυνομίας μέχρι τον τελευταίο αστυφύλακα και δόθηκε σαφές το μήνυμα, ότι η εφαρμογή του συγκεκριμένου νόμου είναι εθνική ανάγκη και προτεραιότητα. Και τότε ήταν που άρχισαν να φαίνονται τα γνωστά εντυπωσιακά αποτελέσματα που ξέρουμε.
Σήμερα, όχι μόνο οι σουηδοί πολίτες συνεχίζουν συντριπτικά να υποστηρίζουν τον συγκεκριμένο νόμο (σύμφωνα με εθνική δημοσκόπηση, το 80% των πολιτών είναι υπέρ) αλλά και η αστυνομία και οι εισαγγελείς έχουν γίνει πλέον ένθερμοι υποστηρικτές του.
Η επιβολή αυτού του νόμου στη Σουηδία, βοήθησε στην αντιμετώπιση της μεγάλης πληγής των σεξουαλικών εγκλημάτων, δίνοντας ουσιαστικά στην αστυνομία την δυνατότητα να πατάξει το οργανωμένο έγκλημα σ’ αυτό το χώρο που μαστίζει τις άλλες χώρες όπου η πορνεία έχει νομιμοποιηθεί ή ρυθμίζεται.
Σύμφωνα με εθνική δημοσκόπηση, το 80% των πολιτών είναι υπέρ της αυστηρής Σουηδικής νομοθεσίας περί πορνείας.
Η ανάλυση των αποτελεσμάτων
Το σουηδικό πείραμα είναι το μοναδικό, μοναχικό παράδειγμα σε ένα σημαντικό μέγεθος του πληθυσμού όπου μια πολιτική για την πορνεία δείχνει να λειτουργεί.
Το 2003, η κυβέρνηση της Σκωτίας – ψάχνοντας να αναδιοργανώσει τη δική της προσέγγιση επάνω στο θέμα αυτό – στρατολόγησε το Πανεπιστήμιο του Λονδίνου για να κάνει μια πλήρη ανάλυση των αποτελεσμάτων των πολιτικών για την πορνεία σε άλλες χώρες. Εκτός από την αναθεώρηση του προγράμματος της Σουηδίας, οι ερευνητές επέλεξαν την Αυστραλία, την Ιρλανδία, και την Ολλανδία να αντιπροσωπεύουν διάφορες στρατηγικές της νομιμοποίησης ή / και τη ρύθμιση της πορνείας. Οι ερευνητές δεν εξέτασαν τις περιπτώσεις όπου η πορνεία ποινικοποιείται σε όλους τους τομείς της, όπως είναι στις ΗΠΑ. Το αποτέλεσμα αυτής της προσέγγισης είναι ήδη γνωστό. Οι αποτυχίες και η ματαιότητα του φαινομένου της «περιστρεφόμενης πόρτας» όπου οι πόρνες συλλαμβάνονται, αφήνονται ελεύθερες και μετά συλλαμβάνονται εκ νέου είναι πασίγνωστο σε όλο τον κόσμο.
Αλλά τα αποτελέσματα, όπως αποκάλυψε η μελέτη του Πανεπιστημίου του Λονδίνου, στα κράτη υπό εξέταση που είχαν νομιμοποιήσει ή ρυθμίσει την πορνεία, βρέθηκαν να είναι εξίσου αποθαρρυντικά ή ακόμα πιο αποθαρρυντικό από το παραδοσιακό τρόπο ποινικοποίησης. Σε κάθε περίπτωση, τα αποτελέσματα ήσαν δραματικά αρνητικά.
Νομιμοποίηση ή / και ρύθμιση της πορνείας, σύμφωνα με τη μελέτη, οδήγησε σε:
- Δραματική αύξηση σε όλες τις πτυχές της βιομηχανίας του σεξ.
- Δραματική αύξηση της συμμετοχής του οργανωμένου εγκλήματος στη βιομηχανία του σεξ.
- Δραματική αύξηση της παιδικής πορνείας.
- Έκρηξη του αριθμού των αλλοδαπών γυναικών και κοριτσιών θυμάτων εμπορίας στην περιοχή.
- Ενδείξεις για την αύξηση της βίας κατά των γυναικών.
Στην πολιτεία της Βικτόρια στην Αυστραλία, όπου καθιερώθηκε ένα σύστημα νομιμοποίησης, ώστε να υπάρξει ρύθμιση για τους οίκους ανοχής, υπήρχε μια τέτοια έκρηξη στον αριθμό τους ώστε κατέστειλαν άμεσα την ικανότητα του συστήματος να τα ρυθμίσει, και εξίσου γρήγορα αυτοί οι οίκοι ανοχής έγιναν ο βούρκος του οργανωμένου εγκλήματος, της διαφθοράς και των συναφών εγκλημάτων. Επιπλέον, σε έρευνες που έγιναν με τις ίδιες τις πόρνες που εργάζονταν υπό καθεστώς νομιμοποίησης και ρύθμισης, διαπιστώθηκε ότι οι πόρνες εξακολουθούσαν να αισθάνονται εξαναγκασμένες κι ανασφαλείς κάνοντας αυτή τη δουλειά.
Μια έρευνα που έγινε στην Ολλανδία ανάμεσα στις πόρνες που εκτίθενται στις γνωστές βιτρίνες, διαπιστώθηκε ότι το 79% αυτών θέλουν να αποχωρήσουν από το εμπόριο του σεξ. Επίσης, οποιοδήποτε πρόγραμμα που θεσπίστηκε για να νομιμοποιήσει ή να ρυθμίσει το θέμα της πορνείας και υποσχέθηκε βοήθεια στις πόρνες που θέλουν να εγκαταλείψουν την πορνεία, η βοήθεια αυτή δεν υλοποιήθηκε ποτέ σε ουσιαστικό βαθμό. Αντίθετα, στη Σουηδία, η κυβέρνηση υποστήριξε με κάθε μέσο κοινωνικής βοήθειας και αλληλεγγύης τις πόρνες που ήθελαν να εγκαταλείψουν. Το 60% των ιεροδούλων στη Σουηδία, εκμεταλλεύτηκε τα καλά χρηματοδοτούμενα προγράμματα και πέτυχε την έξοδο από την πορνεία. Η πλήρης κυβερνητική έκθεση της Σκωτίας σχετικά με τις πολιτικές της πορνείας, εδώ.
Γιατί κανείς δεν δοκίμασε το Σουηδικό μοντέλο πριν;
Γιατί παρόλο που η Σουηδία «φώτισε» με τόση σαφήνεια και έξοχα αποτελέσματα τον τρόπο, δεν είναι όλοι τόσο γρήγοροι στην έγκριση ενός τέτοιου σχεδίου.
ΟΚ, μερικοί είναι. Τόσο η Φινλανδία όσο και η Νορβηγία είναι στα πρόθυμα της εφαρμογής ενός τέτοιου σχεδίου. Και παρόλο που η Σκωτία βασίζεται αυτή τη στιγμή στην δική της μελέτη για το πρόβλημα, αργά ή γρήγορα θα βαδίσει στα χνάρια της Σουηδίας. Όμως, η απάντηση στο ερώτημα γιατί σε άλλες χώρες δεν έκαναν το άλμα για να εγκρίνουν το σχέδιο της Σουηδίας, είναι πιθανότατα η ίδια με την απάντηση στο ερώτημα γιατί οι κυβερνήσεις δεν είχαν δοκιμάσει τη λύση της Σουηδίας πριν.
Για να δουν τις πόρνες ως θύματα της ανδρικής βίας κι εξαναγκασμού, απαιτείται από μια κυβέρνηση να αλλάξει γωνίας θέασης και να δει το θέμα από την γυναικεία άποψη κι όχι από την ανδρική. Και οι περισσότερες, αν όχι σχεδόν όλες οι χώρες του κόσμου εξακολουθούν να βλέπουν την πορνεία και κάθε άλλο σχετικό θέμα από μία κυρίως αρσενική άποψη.
Η Σουηδία, αντίθετα, έδειξε το δρόμο για την προώθηση της ισότητας των γυναικών αρκετά χρόνια πίσω.Το 1965, για παράδειγμα, η Σουηδία ποινικοποιεί το βιασμό στο γάμο. Ακόμα από τη δεκαετία του 1980 υπήρχαν πολιτείες στις ΗΠΑ, δεν υπήρχε η θεμελίωση αναγνώρισης του δικαιώματος της γυναίκας να ελέγχει το σώμα της. Η Σουηδική κυβέρνηση κατέχει επίσης, το μεγαλύτερο ποσοστό συμμετοχής γυναικών σε όλα τα επίπεδα της κυβέρνησης.Το 1999, όταν η Σουηδία πέρασε αυτή την πρωτοποριακή νομοθεσία για την πορνεία, το Σουηδικό Κοινοβούλιο αποτελούνταν κατά περίπου 50% από γυναίκες.
Η πολιτική της Σουηδίας για την πορνεία αρχικά σχεδιάστηκε κάτω από την πίεση της γυναικείας Σουηδικής οργάνωσης καταφυγίων για γυναίκες αλλά και από την αγωνιστική διακομματική προσπάθεια των πολυπληθών γυναικών βουλευτών. Ωστόσο η Σουηδία δεν σταμάτησε εκεί. Το 2002 πέρασε πρόσθετη νομοθεσία ενισχύοντας την ήδη υπάρχουσα. Ο νόμος του 2002 περί απαγόρευσης εμπορίας ανθρώπων με σκοπό την σεξουαλική εκμετάλλευση, έκλεισε ορισμένα από τα κενά της προηγούμενης νομοθεσίας και ενίσχυσε περαιτέρω την ικανότητα της κυβέρνησης να χτυπήσει αλύπητα όλο αυτό το δίκτυο των εγκληματιών που σχετίζονται με την πορνεία όπως είναι οι νταβατζήδες, οι διακινητές (trafficking) αλλά και οι έμποροι λευκής σαρκός.
Και γιατί να μην μπορούμε να αντιγράψουν την επιτυχία της Σουηδίας;
Ενώ είναι ίσως αλήθεια ότι οι ΗΠΑ και άλλες δυτικές χώρες εξακολουθούν να είναι πολύ πιο πλημμυρισμένη από το πατριαρχικό σκοτάδι απ’ότι η Σουηδία, δεν υπάρχει κανένας λόγος που δεν μπορούμε να πιέσουμε τώρα για τις αλλαγές πολιτικής, που η Σουηδία έχει κάνει προ πολλού.
Η ομορφιά του είναι ότι ενώ το «κέλυφος» έχει ραγίσει και η απόδειξη της επιτυχίας έχει αποδειχθεί, θα πρέπει πλέον να είναι σχετικά εύκολο να πείσεις τους άλλους να ακολουθήσουμε όλοι μαζί αυτή την πορεία.
