Του Κωνσταντίνου Βέργου
Αν όντως στους επόμενους μήνες έρχεται παγκόσμια ύφεση, αυτό ίσως συνοδευτεί από αυτό που γίνεται συνήθως σε ύφεση, από το γκρέμισμα των ισοτιμιών, του οικοδομήματος των αξιών που βρίσκονται πίσω από ανταλλαγή εργασίας και κεφαλαίων σε παγκόσμιο επίπεδο! Υπάρχει όμως κάτι που φαίνεται να δείχνει τέτοια εξέλιξη;
Στο τελευταίο διάστημα σειρά κρατών μεσαίου μεγέθους, έχουν προσεγγίσει πολύ επιθετικά την αγορά ομολόγων για να αντλήσουν δισεκατομμύρια δολάρια. Παράλληλα, τα επιτόκια δανεισμού έχουν αρχίζει και ‘φουσκώνουν’ αδικαιολόγητα! Αυτό συμβαίνει διότι το επιτόκιο δανεισμού είναι συνάρτηση όχι μόνο ενός συμβατικού τόκου, αλλά και της πιθανότητας αυτού που δανείζεται, να χρεοκοπήσει! Σε ότι αφορά εταιρίες, τα επιτόκια δανεισμού σε κάποιους κλάδους, όπως ενέργεια, έχουν αυξηθεί στο τελευταίο 9μηνο πάνω από 200 μονάδες βάσης, δηλαδή 2%! Στα κράτη, ο δανεισμός (σε σκληρό συνάλλαγμα, όπως δολάριο) είναι ακόμη σε μη απαγορευτικά επίπεδα, αλλά τα επιτόκια αρχίζουν να «τσιμπάνε».
Ενδεικτικά, τα επιτόκια δανεισμού του Κατάρ αυξήθηκαν 0,35% σε μόλις λίγες εβδομάδες! Αν αύξηση 0,35% σε 4 εβδομάδες, σας φαίνεται μικρή, τότε σκεφτείτε ότι η συνέχιση της τάσης αυτής οδηγεί σε 2,5% αύξηση σε 6 μήνες, και συνήθως αυτό δεν γίνεται σιγά-σιγά, αλλά απότομα!
Η απότομη αύξηση επιτοκίων, που γίνονται συνήθως σε δανεισμό σε σκληρό νόμισμα όπως δολάριο, είναι μόνο μία πλευρά! Η άλλη, είναι η κατάρρευση των ίδιων των εθνικών νομισμάτων! Ακόμη και σε πανίσχυρες χώρες, όπως η Κίνα, τα νομίσματα αρχίζουν να υποχωρούν! Το άλλοτε πανίσχυρο κινέζικο ΓΟΥΑΝ έχει χάσει «αθόρυβα» 7% από τον Αύγουστο του 2015, ενώ έχει χάσει 17% έναντι του γιαπωνέζικου νομίσματος, της χώρας που ανταγωνίζεται σε παραγωγή! Αυτό όμως δεν είναι τίποτα ανάμεσα στο τι έχει συμβεί σε άλλες χώρες, απότομα!
Πριν λίγους μήνες είχαμε εκτιμήσει ότι θα ξεκίναγε η κατάρρευση περιφερειακών νομισμάτων. Δυστυχώς, η εκτίμηση μας αυτή επιβεβαιώνεται. Ήδη έγινε υποτίμηση πριν 6 εβδομάδες του Μπολιβάρ, νομίσματος της Βενεζουέλας, κατά 40% έναντι του δολαρίου, κάτι που ‘πέρασε στα ψιλά’, καθώς οι περισσότεροι ασχολήθηκαν με τις άμεσες επιπτώσεις της υποτίμησης, που είναι η ακρίβεια. Στην πραγματικότητα, ίσως η υποτίμηση που έγινε δεν είναι αρκετή, και θα χρειαστεί νέα υποτίμηση καθώς το πετρέλαιο, βασικό εξαγώγιμο προϊόν, δεν έχει ανακάμψει ακόμη! Θέμα χρόνου, εβδομάδων ή ημερών, η κατάρρευση άλλων νομισμάτων.
Χτες αποκαλύφτηκε ότι η Σαουδαραβική κυβέρνηση άρχισε να ‘διώκει τράπεζες και ταμεία που ποντάρουν στην υποτίμηση’ του νομίσματός της. Ενδεχομένως πιστεύει ότι με την τεράστια τρύπα που η χώρα διαθέτει στον προϋπολογισμό της (20% του ΑΕΠ!), και η οποία την οδηγεί σε μηδενισμό όλων των αποθεματικών της χώρας σε… 25 μήνες, μπορεί να κρατήσει το νόμισμα σταθερό! Δύσκολο! Ακόμη και η… Μάργκαρετ Θατσερ, στην Αγγλία, υποτίμησε το, ας σημειωθεί, σαφώς ισχυρότερο, αγγλικό νόμισμα μετά πιέσεις στην αγορά! Στις αγορές, δεν μπορείς να κρατάς τεχνητά υπερτίμηση για πολύ, οι αγορές σε ισοπεδώνουν!
Σήμερα, ο Νιγηριανός Πρόεδρος Muhammadu Buhari, που πριν 8 μέρες απέκλειε κινήσεις υποτίμησης, αποφάσισε να ‘επιτρέψει’ την διολίσθηση του Νιγηριανού νομίσματος έναντι άλλων στην ισοτιμία σποτ (μετρητά). Στην πραγματικότητα, όμως, το νόμισμα έχει ήδη καταρρεύσει! Οι συμβάσεις Forward, που αφορούν την ανταλλαγή τιμής στο επόμενο διάστημα για εξαγωγές και εισαγωγές, γίνονται ήδη σε ισοτιμία 35% χαμηλότερη, που υποχώρησε σε διάστημα 12 ημερών! Πριν 5 ημέρες, αποκαλύφθηκε ότι ακόμη και η Κεντρική τράπεζα της Λιβύης σκέφτεται σοβαρά να υποτιμήσει το Δηνάριο της χώρας κατά 50%!
Ακόμη είναι μόνο η αρχή! Φανταστείτε ότι ακόμη δεν έχει γίνει η αύξηση επιτοκίων στις ΗΠΑ, αύξηση που θα πυροδοτήσει γκρέμισμα επιτοκίων και νομισμάτων παγκοσμίως. Ακόμη όμως και αν αυτή καθυστερήσει, η ήδη κατάρρευση κάποιων νομισμάτων που ξεκίνησε, οδηγεί σε αποσταθεροποίηση τα άλλα. Η ιαπωνική κυβέρνηση, για παράδειγμα, δέχεται πολλές πιέσεις να υποτιμήσει σημαντικά το Γιαπωνέζικο ΓΕΝ, ώστε η χώρα να γίνει ανταγωνιστική και να ξεκολλήσει, ιδιαίτερα καθώς τα Κινέζικα προϊόντα έχουν γίνει φθηνότερα! Αν όμως υποτιμηθεί το ισχυρό ΓΕΝ κατά , ας πούμε, 20%, τότε τι έχει να γινει με άλλα, πολύ πιο αδύναμα και περιφερειακά νομίσματα, Ασιατικά ή Αφρικανικά;
Είναι φανερό ότι όταν ακόμη και ο Ιαπωνικός γίγαντας, η 3η μεγαλύτερη σε μέγεθος χώρα του κόσμου, είναι στα πρόθυρα υποτίμησης, πριν καν να ανέβουν τα Αμερικάνικα επιτόκια, υπάρχει κάτι πολύ βαθύτερο, κάτι πολύ σάπιο στον καπιταλισμό παγκόσμια. Η αγορά εργασίας παγκοσμίως είναι άρρωστη και αδύναμη, παρά το ότι έχουν προηγηθεί 6 συνεχή χρόνια ανάπτυξης. Οι υποτιμήσεις των νομισμάτων, που καλύπτουν έλλειμα ανταγωνιστικότητας, θα είναι μεγάλες, απότομες και ίσως καταστροφικές! Γι αυτό στο επόμενο διάστημα προσέξτε πολύ καλά όχι μόνο τις λακκούβες, στους δρόμους, αλλά κυρίως τα νομίσματα, στις αγορές!
* Ο κ. Κωνσταντίνος Βέργος είναι Καθηγητής Χρηματοοικονομικών, Πανεπιστήμιο Πόρτσμουθ, Αγγλία liberal.gr
