Του Κωνσταντίνου Βέργου*
Είναι σπάνιες οι στιγμές που μία έκθεση, συγκεντρώνει όλα τα βλέμματα. Τη στιγμή αυτή, 400 εκατομμύρια Ευρωπαίοι καταθέτες κοιτούν πανικόβλητοι να μάθουν τι «προκύπτει» από τα Ευρωπαϊκά Stress tests. Βγαίνει όμως κάποιο συμπέρασμα, είμαστε ασφαλείς, ή να πάρουμε τα λεφτά μας από τις Τράπεζες;
Η αξιοπιστία ενός τεστ, εξαρτάται από τρία πράγματα, το ένα είναι το ποιος το υπολογίζει, το δεύτερο είναι αν στηρίζεται σε πραγματικούς αριθμούς και το τρίτο είναι στο κατά πόσον οι υποθέσεις του είναι σωστές ή επαρκείς.
Τα stress tests διεξάγονται για τον λογαριασμό του European Banking Authority, που είναι αξιόπιστος φορέας. Όμως τα τεστ στηρίζονται σε αριθμούς που δίνουν οι ίδιες οι τράπεζες που δεν είμαστε απόλυτα σίγουροι ότι είναι αξιόπιστοι, λόγω της δυνατότητας τους να μαγειρεύουν νούμερα. Το χειρότερο, όμως, είναι ότι οι παραδοχές στις οποίες γίνονται, βάζουν από παντού «νερά»!
Ας δούμε τα πράγματα από την αρχή. Οι τράπεζες έχουν τη δυνατότητα με την υπάρχουσα νομοθεσία να υπολογίσουν τα κεφάλαια τους με έναν τρόπο που να φαίνονται περισσότερα, όπως έχουμε εξηγήσει σε άλλο άρθρο, αναλυτικά. Μπορούν εν ολίγοις, να εμφανίσουν 3, 5 ή και 10 δις υψηλότερα κεφάλαια, χωρίς να ματώσουν ρουθούνι, με λογιστικά αποδεκτές αρχές και πρακτικές, για παράδειγμα μετακινώντας απλώς κάποια δάνεια σε… τρίτες εταιρίες! Αυτό φυσικά δεν το κάνουν μόνο οι Ευρωπαϊκές τράπεζες. Ας είμαστε τίμιοι, όλες οι τράπεζες παγκοσμίως το προσπαθούν! Αυτό όμως είναι το λιγότερο!
Τα stress test έγιναν με την παραδοχή ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση μπαίνει σε ύφεση, και το ΑΕΠ θα μειωθεί -1,2% τον πρώτο χρόνο ύφεσης, -1,3% τον δεύτερο χρόνο , ενώ θα αυξηθεί 0,7% τον τρίτο χρόνο. Με βάση λοιπόν αυτές τις υποθέσεις, το τεστ βρήκε ότι θα υπάρξουν ζημίες περίπου 350 δισ. ευρώ από δάνεια, 105 δισ. ευρώ ζημίες από λειτουργικούς κινδύνους και 100 περίπου δισ. ευρώ από χρηματιστηριακούς κινδύνους. Αυτό οδηγεί στην απώλεια του 38% των κεφαλαίων των τραπεζών, η κεφαλαιακή επάρκεια θα βυθιστεί από 13,9% σε 9,4%, μετά τις αυξήσεις κεφαλαίων που θα γίνουν! Δείχνει πολύ άσχημο, αλλά και πάλι οι τράπεζες έχουν κάποια κεφάλαια πάνω από το 8% κατά μέσο όρο. Όμως, θυμηθείτε, υποθέτει πτώση του ΑΕΠ κατά -1,2% τον πρώτο χρόνο και -1,3% τον δεύτερο χρόνο και στη συνέχεια άνοδο ΑΕΠ 0,7%. Είναι ρεαλιστικό σενάριο, αν ξαναέχουμε μια κρίση ίδια ή χειρότερη από εκείνη του 2008; Ας το δούμε μαζί !
Η κρίση που έρχεται, αν έρθει και ας ελπίσουμε ποτέ να μην έρθει, μας βρίσκει απροετοίμαστους, καθώς οι χώρες της ΕΕ έχουν χρέος 30% του ΑΕΠ υψηλότερο εκείνου που είχαν το 2008! Επιπλέον, η κρίση, αν έρθει, βρίσκει τις τράπεζες με κόκκινα δάνεια όχι 2% που ήταν το 2008 αλλά 8% επί του συνόλου των δανείων τώρα! Βρίσκει επίσης την ΕΕ χωρίς όπλα, διότι όλα τα πυρομαχικά (επιτόκια, ποσοτική χαλάρωση) η ΕΚΤ του κυρίου Ντράγκι τα έχει σπαταλήσει ήδη! Τα επιτόκια είναι σχεδόν μηδέν, δεν μπορεί να τα ρίξει ουσιωδώς χαμηλότερα, για να βοηθήσει την οικονομία. Η ποσοτική χαλάρωση ρίχνει ήδη με το φτυάρι 1 τρισ. ευρώ στην αγορά περίπου ετησίως, και πρέπει να συνεχίσει να ρίχνει χρήμα για 2 ακόμη έτη για να επιβιώσει το τέρας των Γερμανών κλπ μεγαλοτραπεζιτών. Άρα η κρίση όχι απλά θα είναι σαφώς βαρύτερη, αλλά επίσης μας βρίσκει απροετοίμαστους, πιο αδύναμους, χωρίς πυρομαχικά, σε σχέση με το πώς μας βρήκε η κρίση του 2008!
Η κρίση του 2008 οδήγησε, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Eurostat σε μείωση του ΑΕΠ της Ευρωζωνης κατά -4,5%, και όλης της ΕΕ κατά -4,4% κατά το πρώτο έτος, το 2009! Η προηγούμενη κρίση, είναι περίπατος σε εκείνην που έρχεται, αλλά ακόμη και να υποθέσουμε ότι θα είναι ίδια, μιλάμε για -4,5% μείωση τον πρώτο χρόνο, όχι -1,2% , ούτε -(1,2+1,3)=-2,5% αθροιστικά για 2 έτη που βγάζει το σενάριο της EBA!
Εν ολίγοις, δεν χρειάζεται να έχει κάποιος διδακτορικό στα Χρηματοοικονομικά για να καταλάβει ότι αν η πτώση του ΑΕΠ κατά -1,2% και -1,3% , οδηγεί σε μείωση κεφαλαίων κατά 38%, η πτώση του ΑΕΠ κατά -4,4% (όπως έγινε στην ΕΕ το 2009) ή κατά 5% ή 6%, όπως ίσως γίνει υπό το καθεστώς μιας βαριάς ύφεσης, θα οδηγήσει σε μηδενισμό των κεφαλαίων, διότι αν -2,5% οδηγεί σε -38% τα κεφάλαια, μια -6% πτώση, που είναι 2,4 φορές το μέγεθος αυτό, θα οδηγήσει στο -90%! Δηλαδή τα κεφάλαια θα μηδενιστούν! Τόσο απλά! Στην πραγματικότητα, πάντως, θα είναι πολύ χειρότερα αν δεν γίνουν αυξήσεις κεφαλαίων, διότι το κανόνι μιας τράπεζας οδηγεί σε κανόνια άλλες, πολλαπλασιάζοντας το αποτέλεσμα. Όμως είπαμε, όλα αυτά αν δεν γίνουν σημαντικές αυξήσεις κεφαλαίου. Αλλά φυσικά και θα γίνουν αυξήσεις κεφαλαίων! Τι αξίας θα είναι οι αυξήσεις αυτές; Προφανώς θα είναι του ύψους των κεφαλαίων που θα χαθούν, αν χαθούν 500 δισ. θα χρειαστούν 500 δις, αν είναι 2 τρισ, θα χρειαστούν μόλις… 2 τρισ, δηλαδή το 20% περίπου του ΑΕΠ της ΕΕ!
Ναι, καλά αντιλαμβάνεστε, δυστυχώς τα stress tests αποκάλυψαν άθελά τους, κάτι τρομακτικό. Τα stress tests φανερώνουν ότι η κρίση που δημιούργησε η στενόμυαλη πολιτική Σόιμπλε και του «ιερατείου» Βρυξελλών, βρίσκει τις τράπεζες ανέτοιμες για μια μεγάλη κρίση σαν εκείνη του 2008. Και αυτό πρέπει να μας ανησυχεί βαθιά. Η κρίση που έρχεται, παρά τη νομοθεσία του bail-in, η οποία κατανέμει βάρη και σε μετόχους, ομολογιούχους και καταθέτες, θα υποχρεώσει τελικώς από ότι φαίνεται τις χώρες της ΕΕ σε τεράστιες αυξήσεις κεφαλαίων, καθώς τα λεφτά που θα χρειαστούν είναι πολλά, και πάντα, το κλασσικό κορόιδο, ο Ευρωπαίος φορολογούμενος, θα διασώσει τους μεγαλοτραπεζίτες! Αν λοιπόν εξεπλάγησαν κάποιοι από την ραγδαία πτώση τιμής μετοχών των Ιταλικών τραπεζών χτες στα χρηματιστήρια, ένα είναι το λογικό. Αυτή η πτώση θα έχει συνέχεια, και θα επεκταθεί και σε άλλες τράπεζες. Τα χειρότερα δεν τα έχουμε δει, τα χειρότερα είναι μπροστά μας, ότι και αν αυτό σημαίνει για φορολογούμενους, καταθέτες και επενδυτές…
* Ο κ. Κωνσταντίνος Βέργος είναι Καθηγητής Χρηματοοικονομικών, Πανεπιστήμιο Πόρτσμουθ, Αγγλία
