του Κωνσταντίνου Βέργου*
Πριν 4 μήνες, η Σαουδαραβική ηγεσία, διά στόματος του πρίγκηπά της, ανακοίνωσε την πρόθεσή της να υλοποιήσει ένα φιλόδοξο πρόγραμμα. Το σχέδιο «Όραμα 2030». Δεδομένης της σημαντικής γεωπολιτικής και οικονομικής σημασίας της χώρας στην Μέση Ανατολή, αναρωτιέται κάποιος αν το πρόγραμμα αυτό θα πετύχει.
Το πρόβλημα της χώρας, είναι η εξάρτηση από ένα προϊόν, το πετρέλαιο. Η Σαουδική Αραβία, ως γνωστόν, εξάγει κυρίως πετρέλαιο και σχετικά προϊόντα, που αποτελούν το 93% περίπου των εξαγωγών της. Το πρόγραμμα «Όραμα 2030» αποσκοπεί ακριβώς στο να αλλάξει αυτό. Αυτό θα γίνει εστιάζοντας την ανάπτυξη της χώρας σε πολλούς τομείς.
Το πρόγραμμα απαρτίζεται από 21 στρατηγικούς στόχους. Οι στόχοι είναι οικονομικοί, δημογραφικοί και επενδυτικοί. Μερικοί από τους στόχους είναι αξιόλογοι, και θα συμβάλλουν στην ανάπτυξη της χώρας. Για παράδειγμα, ο στόχος ένταξης των Γυναικών πιο ενεργά στην αγορά εργασίας από 22% που είναι τώρα, σε 30% το 2030 αποτελεί έναν απόλυτα ρεαλιστικό στόχο που θα βοηθήσει και στην μείωση του εργατικού κόστους και στην ανάπτυξη, καθώς η εγχώρια αγορά εργασίας θα αυξάνεται δημογραφικά κατά 1,5%, επιτρέποντας την ετήσια μείωση του εργατικού κόστους, όπως επετεύχθη σε πολλές δυτικές χώρες με την ένταξη των γυναικών στην παραγωγική διαδικασία, καθώς οι μισθοί, όπως τα πορτοκάλια και τα μανταρίνια, είναι συνάρτηση της προσφοράς και της ζήτησης. Επίσης είναι πιθανό να πετύχει ο στόχος ετήσιας εισαγωγής κεφαλαίων για επενδύσεις στο 5,7% του ΑΕΠ από 3,8% που είναι τώρα.
Όμως άλλοι στόχοι φαίνονται λιγότερο ρεαλιστικοί, ενώ μερικοί εξ αυτών παράλληλα προβληματίζουν γενικότερα για την στρατηγική κατεύθυνση της χώρας. Είναι για παράδειγμα δύσκολο η ετήσια αποταμίευση να αυξηθεί από 6% του ΑΕΠ που είναι τώρα σε 10% του ΑΕΠ το 2030, καθώς η τάση παγκοσμίως είναι η μείωση της. Στη Σαουδική Αραβία υπάρχει άλλος ένας λόγος που είναι δύσκολο να γίνει, που είναι ο στόχος να μειωθούν οι μισθοί σε ονομαστική μάλιστα αξία. Η αύξηση του ποσοστού των Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων από 20% σε 35%, παρότι φαίνεται θετικός είναι απόλυτα εκτός πραγματικότητας καθώς οι παγκόσμιες τάσεις είναι στη μείωση της συμμετοχής τους στο ΑΕΠ.
Εκείνο όμως που είναι εξωφρενικό είναι ότι στόχος είναι, μεταξύ άλλων, να αυξηθούν η εγχώρια παραγωγή της Πολεμικής βιομηχανίας από 2% του συνόλου τώρα σε …50% αυτού! Σαφέστατα, εδώ διαφαίνεται ότι η χώρα σχεδιάζει πολυετείς επεκτατικούς πολέμους, καθώς μόνο χώρες που σχεδιάζουν πόλεμο μπορεί να έχουν τέτοια μόνιμη επέκταση στην πολεμική τους βιομηχανία.
Βέβαια ο στόχος για στρατιωτικοποίηση της χώρας δεν φαίνεται εντελώς παράλογος υπό το πρίσμα της χώρας όπως την έχουν καταντήσει σήμερα οι ηγέτες της. Με ετήσιες δαπάνες για όπλα που φτάνουν τα 70 δις δολάρια, η χώρα φιλοδοξεί να εγκαθιστά φασιστικές κυβερνήσεις της αρεσκείας της στις διπλανές χώρες, βομβαρδίζοντας την Υεμένη και χρηματοδοτώντας άτυπα, όπως πολλοί υποστηρίζουν, τους ισλαμοκαννίβαλλους της Συρίας που προχτές έκαψαν ζωντανές Κούρδες γυναίκες που δεν δέχτηκαν να πουληθούν στα σκλαβοπάζαρα, και αλλού. Όμως ακριβώς αυτή η απάνθρωπη εμπλοκή και παρουσία, σε συνδυασμό με την καταπίεση και εξόντωση κάθε πολιτικού αντιπάλου στη χώρα, κι όχι μόνο η πτώση τιμής πετρελαίου, είναι που έφεραν τη χώρα να χτυπάει δυνατά τις πόρτες των αγορών ομολόγων και προσεχώς, πιθανότατα του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.
Με έλλειμα που φτάνει το 20% του ΑΕΠ, η χώρα βαδίζει στον απόλυτο γκρεμό. Και υπό αυτή την έννοια, είναι πιθανότερο η χώρα να περάσει κάποια χρόνια βαριάς λιτότητας, με κατάρρευση της οικονομίας της και των τραπεζών της, που θα χρειαστεί διάσωση από ΔΝΤ και άλλους οργανισμούς, παρά να μπει σε αναπτυξιακή κατεύθυνση, καθώς της λείπουν τα κεφάλαια, ενώ η πώληση του 5% της Aramco δεν φτάνει ούτε για τα χρέη…9 μηνών! Στους επόμενους μήνες η χώρα σταδιακά μάλλον θα περάσει στα κοράκια οργανισμών που έχουν ειδίκευση στο ξεβίδωμα οικονομιών, στο κόψιμο του λίπους, όχι την ανάπτυξη. Και υπό αυτή την έννοια, το «Όραμα 2030», θα παραμείνει πιθανότατα αυτό που λέει το όνομά του. Ένα απλό Όραμα! Η μάλλον κάτι παραπάνω, όνειρο θερινής νυχτός!
* Ο κ. Κωνσταντίνος Βέργος είναι Καθηγητής Χρηματοοικονομικών, Πανεπιστήμιο Πόρτσμουθ, Αγγλία
