Του Σάκη Μουμτζή
Εδώ και τρεις δεκαετίες περίπου, μάθαμε να ζούμε με τις αντιδράσεις και τις απαιτήσεις των τοπικών κοινωνιών, με τα κατορθώματα τους και τις ποικιλόμορφες δράσεις τους. Αλλά τι ακριβώς είναι οι τοπικές κοινωνίες; Πώς συγκροτούνται; Ποιους ακριβώς εκφράζουν; Η δομή, ο λόγος και η λειτουργία τους σε τι διαφέρει από τη δομή, τον λόγο και τη λειτουργία των συντεχνιών; Ποια η σχέση τους με την κεντρική εξουσία;
Οι τοπικές κοινωνίες σαν συγκροτημένες συλλογικότητες εμφανίστηκαν δυναμικά στα μέσα της δεκαετίας του ’80, όταν η τοπική αυτοδιοίκηση απέκτησε οικονομική ισχύ και εξουσίες, σύμφωνα με το μοντέλο διακυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ. Γύρω από τον κάθε δήμαρχο και κοινοτάρχη δημιουργήθηκαν ομάδες πολιτών που αναγόρευσαν εαυτούς σε θεματοφύλακες των τοπικών παραδόσεων αλλά και των οικονομικών συμφερόντων της περιοχής. Απαραίτητη προϋπόθεση η δημιουργία πολιτιστικών συλλόγων και αγροτικών συνεταιρισμών μέσα από τους οποίους οι τοπικοί παράγοντες ( δήμαρχοι, βουλευτές, κομματικά στελέχη) έκτιζαν τα πελατειακά τους δίκτυα.
Ηταν προφανές πως είχαμε μία διάχυση εξουσιών από το κέντρο προς την περιφέρεια, που με το πέρασμα του χρόνου πήρε ανεξέλεγκτη μορφή, κατακερματίζοντας ουσιαστικά την ισχύ και τις δυνατότητες παρέμβασης της κεντρικής εξουσίας. Επρόκειτο ουσιαστικά για, μία εν τοις πράγμασι, ακύρωση της πολιτικής.
Η χώρα μετατράπηκε σε ένα άναρχο άθροισμα τοπικών μικροσυμφερόντων, όπου κυριαρχούσε μία κακόηχη πολυφωνία, μπροστά στο οποίο ήταν αδύνατον να γίνει οποιοσδήποτε σχεδιασμός από τις εκάστοτε κυβερνήσεις, αν δεν λαμβανόταν υπ΄ όψη η γνώμη των τοπικών αρχόντων. Που κι αυτή με τη σειρά της υπάκουε στις πιό ακραίες φωνές της περιοχής, καθώς το τέρας είχε πλήρως αυτονομηθεί.
Η δυνατότητα που είχε ο κάθε «ξεχασμένος από τον Θεό» να μιλήσει σε πανελλήνιο ακροατήριο για πέντε λεπτά στη ζωή του, να γίνει ο τοπικός ήρωας, εγγράφοντας έτσι πολιτική υποθήκη, οδήγησε σε πλήρη εξαχρείωση αυτού του φαινομένου, μετατρέποντας τις τοπικές κοινωνίες σε κέντρα «προστασίας» και εξωθεσμικής πολιτικής ισχύος.
Η λειτουργία τους δεν διέφερε σε τίποτα από αυτήν των χιλιάδων συντεχνιακών οργανώσεων, με μία ουσιώδη διαφορά. Όλοι αυτοί που αυτοαναγορεύονται σε εκφραστές των τοπικών κοινωνιών, στις περισσότερες περιπτώσεις, δεν έχουν εκλεγεί, αποτελούν οργανωμένες ομάδες πίεσης που αναγκαστικά εξωθούν και τους τοπικούς αιρετούς άρχοντες να πορευθούν μαζί τους, καθώς ο μικρόκοσμος τους δεν επιτρέπει και κυρίως δεν συγχωρεί διαφοροποιήσεις.
Αυτή η παραλυτική ώσμωση τοπικών κοινωνιών και συντεχνιακών διεκδικήσεων είναι μία αντίδραση που έρχεται από τη βάση της κοινωνίας μας. Εάν είχαμε τη δυνατότητα να βρεθούμε τριάντα χιλιόμετρα πάνω από την πατρίδα μας, θα βλέπαμε πανοραμικά πως είναι μία κατακερματισμένη περιοχή του πλανήτη, αποτελούμενη από χιλιάδες μικροσυμφέροντα και χιλιάδες κέντρα τοπικής εξουσίας.
Θα διαπιστώναμε πως βαθμιαία η κεντρική πολιτική εξουσία, η πολιτική τάξη της χώρας, επέτρεψε να γιγαντωθεί ένα πολύμορφο θηρίο που δεν μπορεί πλέον να το ελέγξει. Καμμία στρατηγική επιλογή δεν μπορεί να χαραχθεί, αν δεν τύχει της «προστασίας» των τοπικών κοινωνιών, όπως αυτές αυτοπροσδιορίζονται.
Σε στιγμές εθνικά κρίσιμες, χρόνιες αβελτηρίες και μόνιμες παθογένειες, έχουν ακρωτηριάσει την κεντρική πολιτική παρέμβαση, έχουν κατατεμαχίσει επικίνδυνα τις θεσπισμένες εξουσίες. Και αυτή κατάσταση δεν «μαζεύεται» πλέον. .liberal.gr
