Ουμπέρτο Έκο Πως Να Διαψεύσετε Μια Διάψευση και άλλες οδηγίες χρήσεως
«Δεν είμαι, παρά ένας σοβαρός καθηγητής, που τα σαββατοκύριακα γράφει μυθιστορήματα». Έτσι αυτοπροσδιοριζόταν ο Ουμπέρτο Έκο, ο ιταλός διανοητής, φιλόσοφος καθηγητής και συγγραφέας, που έχασε τη μάχη με τον καρκίνο, αργά τη νύχτα της Παρασκευής στο σπίτι του, όπως ανακοίνωσε η οικογένειά του. Ήταν 84 ετών και γνωστός ανά την υφήλιο κυρίως για το πρώτο του και αξεπέραστο μυθιστόρημα «Το όνομα του Ρόδου» που κυκλοφόρησε στην Ιταλία το 1980. Αυτός, ο κορυφαίος ιταλός συγγραφέας και διανοούμενος παγκόσμιας εμβέλειας, δεν πήρε ποτέ το βραβείο Νόμπελ, για το οποίο υπήρξε πολλές φορές υποψήφιος. Μία από τις αδικίες της Σουηδικής Ακαδημίας…
Καθηγητής της σημειωτικής στο Πανεπιστήμιο της Μπολόνια (1975- 2007), το αρχαιότερο ευρωπαϊκό πανεπιστήμιο, δίδαξε το 1992 και 93 στο Χάρβαρντ. Από το 1988 ήταν πρόεδρος του Διεθνούς Κέντρου Μελετών Σημειωτικής στο Πανεπιστήμιο του Σαν Μαρίνο. Είχε γεννηθεί στις 5 Ιανουαρίου του 1932 στην Αλεσάντρια, μια μικρή πόλη στο Πιεμόντε. Από μικρός ανέπτυξε τεράστιο ενδιαφέρον για τη μεσαιωνική φιλοσοφία και λογοτεχνία τις οποίες και σπούδασε στο Πανεπιστήμιο του Τορίνο. Τότε ακριβώς άρχισε να αποστρέφεται την Καθολική Εκκλησία. Ως σημειωτιστής, ο Εκο προσπαθούσε να ερμηνεύσει τους πολιτισμούς μέσω των συμβόλων – όπως η γλώσσα, οι θρησκευτικές εικόνες, η μουσική, η κυκλοφοριακή σήμανση κλπ. Εγραψε πάνω από 20 βιβλία επί του θέματος.
Εργάστηκε στο ραδιόφωνο της RAI και ξεκίνησε τις διαλέξεις. Το πρώτο του βιβλίο, που ήταν το διδακτορικό του ανεπτυγμένο, εκδόθηκε το 1956. Ακολούθησαν και άλλα βιβλία και ήταν ήδη γνωστός για τις ρηξικέλευθες φιλοσοφικές του θέσεις, ώσπου έγραψε «Το όνομα του Ρόδου» τη μεγαλύτερη εκδοτική επιτυχία του, ο Εκο συνδυάζοντας την επιστήμη του με τη μεσαιωνική, αστυνομική πλοκή. Το βιβλίο έχει πουλήσει περισσότερα από 10 εκατομμύρια αντίτυπα σε περίπου 30 γλώσσες. Το 1986 έγινε ταινία από τον Ζαν Ζακ Αρνό, με πρωταγωνιστή τον Σον Κόνερι, ωστόσο δεν είχε την ίδια επιτυχία με το βιβλίο.
Η μεγαλοφυής σύλληψη δεν ήταν μόνο ο τρόπος γραφής του μυθιστορήματος και το ίδιο το θέμα, αλλά ήταν και το γεγονός πως με αφορμή τη δήθεν αναζήτηση του χαμένου έργου του Αριστοτέλη «Περί κωμωδίας» οδηγεί τον αναγνώστη στο συμπέρασμα πως το γέλιο είναι κάτι που η εξουσία αποστρέφεται.
Μετά «Το όνομα του Ρόδου», ο Έκο δημοσίευσε μεταξύ άλλων «Το εκκρεμές του Φουκώ» (1988), «Το νησί της προηγούμενης μέρας» (1994), και τη «Μυστηριώδη φλόγα της βασίλισσας Λοάνα» (2004). Στο τελευταίο του μυθιστόρημα, «Φύλλο μηδέν» (2014), η πλοκή εκτυλίσσεται στον κόσμο του ιταλικού Τύπου τη δεκαετία του 1990.
Έγραψε παράλληλα δεκάδες δοκίμια, επιδεικνύοντας συχνά μια τάση εκλεκτικισμού, για τη μεσαιωνική αισθητική, την ποιητική του Τζέιμς Τζόις, τον Τζέιμς Μποντ, την ιστορία της ομορφιάς αλλά και της ασχήμιας.
Ο Έκο, που ανήκε στην αριστερά, είχε κριτικά βέλη για όλους. Εγραφε τακτικά μια στήλη στο εβδομαδιαίο περιοδικό L’Espresso.
Ανάμεσα στα επιτεύγματά του, ήταν και ο ακριβή ορισμός του κιτς και της μαζικής κουλτούρας. Το σύγγραμά του γι «Κήνσορες και θεράποντες» είναι πλέον κλασικό. Περιλαμβάνει άρθρα από τη δεκαετία του 60 με διαλέξεις του στο Τορίνο και στη Μπολόνια.
Μία από τις φράσεις του που έχει μείνει παροιμοιώδης είναι η περίφημη «τον Αύγουστο δεν υπάρχουν ειδήσεις». Μονάχα που στην πραγματικότητα με αυτή τη φράση κατακευραύνωνε τα ΜΜΕ και την ενημέρωση που προσφέρουν κατά την περίοδο του Αυγούστου που όλοι φεύγουν για διακοπές και μοιραία η ειδησεογραφία περιορίζεται όταν τα αντικείμενα (πολιτικοί και κοσμικοί) της δημοσιογραφικής έρευνας φεύγουν κι αυτοί. Η φράση ειπώθηκε μετά από διακοπές εκείνης της χρονιάς στα νησιά Φίτζι. Τον Αύγουστο ήταν ο πρώτος πόλεμος του Κόλπου στο Ιράκ, όμως τα διεθνή ειδησεογραφικά πρακτορεία δεν μετέδιδαν σχεδόν τίποτα από αυτόν. Εξ ου και η ειρωνική φράση.liberal.gr
