Το Bitcoin έχει παλέψει πολύ για να ανταποκριθεί στις προσδοκίες μετά την εμφάνισή του στο ευρύ κοινό πριν από μερικά χρόνια. Παρά την χρηματοδότησή αρκετών εταιρειών, η οποία ξεπερνούσε το 1 δισεκατομμύριο δολάρια, οι νεοσύστατες Bitcoin εταιρείες δεν έχουν καταφέρει να δημιουργήσουν εφαρμογές οι οποίες να προσελκύουν τον απλό χρήστη. Επίσης, τον τελευταίο χρόνο η κοινότητα του Bitcoin βρίσκεται σε κατάσταση παράλυσης λόγω μιας πικρής διαμάχης σχετικά με το πώς –και το αν- θα πρέπει να επεκταθεί το δίκτυο.
Το αποτέλεσμα: για πρώτη φορά από τότε που δημιουργήθηκε, το Bitcoin κινδυνεύει να χάσει τη θέση του ως το παγκοσμίως κυρίαρχο κρυπτογραφημένο νόμισμα. Ο νέος ανταγωνιστής είναι μια τεχνολογία που μοιάζει με το Bitcoin, το Ethereum, η οποία έχει ήδη συναντήσει αύξηση του ενδιαφέροντος για αυτήν από χρήστες, σχεδιαστές, και τον επιχειρηματικό κόσμο.
Το δικτυακό συνάλλαγμα, ονόματι Ether, αξίζει τώρα παραπάνω από 1 δισεκατομμύριο δολάρια –συγκρίσιμο με την συνολική αξία του Bitcoin που ανέρχεται στα 7 δισεκατομμύρια δολάρια. Την προηγούμενη εβδομάδα, μια από τις ηγετικές νεοσύστατες Bitcoin εταιρείες, ονόματι Coinbase, ανακοίνωσε ότι θα προσθέσει το Ethereum στην πλατφόρμα δημοφιλών συναλλαγμάτων του.
Ο αυξανόμενος ενθουσιασμός για το Ethereum αντικατοπτρίζει το γεγονός ότι είναι πολλά περισσότερα από έναν απλό κλώνο του Bitcoin. Οι άνθρωποι μπορούν να χρησιμοποιούν το δίκτυο Ethereum για τις πληρωμές τους, όπως και με το Bitcoin. Αλλά το δίκτυο μπορεί να προσφέρει πολλά περισσότερα.
Το Ethereum είναι ένα νέο είδος υπολογιστικής πλατφόρμας. Το πιο συναρπαστικό χαρακτηριστικό του είναι η ικανότητά του να δημιουργεί δεσμευτικές οικονομικές συμφωνίες, οι οποίες μπορούν να εφαρμοστούν εξολοκλήρου με λογισμικό –δεν απαιτούνται δικαστήρια ή μεσολαβητές. Αυτό, με τη σειρά του, έχει συμβάλει στη δημιουργία εικονικών οργανισμών που υπάρχουν μόνο στο Διαδίκτυο. Ένας τέτοιος οργανισμός ονόματι DAO έχει συγκεντρώσει πάνω από 150 εκατομμύρια δολάρια σε εικονικό συνάλλαγμα για να χρηματοδοτήσει περαιτέρω σχέδια βασισμένα στην τεχνολογία του Ethereum.
Όπως και το Bitcoin, το Ethereum αντιπροσωπεύει μια τεχνολογική επανάσταση, η οποία επιτρέπει στους ανθρώπους να κάνουν εξ ολοκλήρου με λογισμικό πράγματα που δεν ήταν δυνατό να γίνουν μέχρι πρότινος. Εν τούτοις, η σημαντικότερη ερώτηση για το Ethereum είναι αν έχει πρακτικές εφαρμογές. Ενώ το Ethereum έχει συναρπάσει τους φανατικούς με την τεχνολογία, ακόμα δεν έχει δημιουργήσει κανείς μια εφαρμογή για το Ethereum –ή και για το Bitcoin- που να έχει προσελκύσει το ευρύ καταναλωτικό κοινό.
Το Ethereum είναι σαν το Bitcoin, αλλά για δεσμευτικά συμβόλαια
Το Bitcoin είναι ένα παγκόσμιο δίκτυο πληρωμών όπως η Visa και η MasterCard, αλλά με μια ουσιώδη διαφορά: δεν υπάρχει κάποια εταιρεία ιδιοκτησίας ή ελέγχου του δικτύου. Αντίθετα, υπολογιστές σε όλον τον κόσμο συνεργάζονται ώστε να διατηρούν μια κοινή καταγραφή συναλλαγών που ονομάζεται blockchain.
Η βασική καινοτομία που βοήθησε να λειτουργήσει το όλο σύστημα ήταν ένα έξυπνο σχέδιο για την ανταμοιβή υπολογιστών που συνέβαλαν στη δημιουργία αυτού του κοινού λογιστικού βιβλίου. Οι υπολογιστές που συμμετέχουν ανταμείβονται ανά ώρα με Bitcoin που μόλις έχουν δημιουργηθεί και αξίζουν χιλιάδες δολάρια. Ως αποτέλεσμα, δεν λείπουν οι εθελοντές που προσφέρουν την υπολογιστική τους ισχύ για να βοηθούν στην επεξεργασία των συναλλαγών με Bitcoin.
Το δίκτυο Bitcoin είναι προσαρμοσμένο να επιβεβαιώνει και να καταγράφει τις πληρωμές. Το 2014, ένας 20χρονος προγραμματιστής ονόματι Vitalik Buterin συνειδητοποίησε ότι μπορούσε να φτιάξει ένα δίκτυο σαν το Bitcoin που θα ήταν δυνατό να εκτελεί ένα μεγαλύτερο εύρος υπολογιστικών εργασιών. Αν το Bitcoin είναι μια διανεμημένη έκδοση της Visa ή της MasterCard, το Ethereum είναι κάπως σαν μια διανεμημένη έκδοση υπολογιστικών πλατφορμών που μοιράζονται υπολογιστικούς πόρους και λειτουργούνται από εταιρείες όπως οι Amazon και Microsoft.
Όχι μόνο μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το Ethereum για να κάνετε ηλεκτρονικές πληρωμές σε ether, αλλά μπορείτε επίσης και να δώσετε ether για να εκτελέσετε προγράμματα στο καθεαυτό δίκτυο Ethereum.
Το Ethereum είναι ένα ιδιαίτερο ασυνήθιστο δίκτυο διαμοιρασμού υπολογιστικών πόρων. Κάθε υπολογισμός γίνεται από χιλιάδες υπολογιστές ταυτόχρονα σε όλον τον κόσμο, καθιστώντας το χιλιάδες φορές λιγότερο αποτελεσματικό από έναν συμβατικό διαδικτυακό εξυπηρετητή. Και επειδή τα αποτελέσματα αυτών των υπολογισμών αποθηκεύονται στο blockchain του Ethereum, όλα τα δεδομένα είναι δημόσια. Κατά συνέπεια, το Ethereum δεν θα ήταν τόσο καλή επιλογή για συμβατικές εφαρμογές, όπως η λειτουργία ενός διαδικτυακού εξυπηρετητή.
Εν τούτοις, η κατανεμημένη δομή του Ethereum του παρέχει ένα μοναδικό πλεονέκτημα: όταν ξεκινά να εκτελείται ένα πρόγραμμα, κανένας δεν έχει την εξουσία να το αλλάξει ή να το σταματήσει. Αυτό σημαίνει ότι μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το Ethereum για να κάνετε δεσμευτικά, μακροπρόθεσμα συμβόλαια –για αυτό, άλλωστε, τα προγράμματα του Ethereum είναι γνωστά ως «έξυπνα συμβόλαια».
Οι πρώτες εφαρμογές του Ethereum μπορεί να περιλαμβάνουν παράνομη δραστηριότητα
Ένας καλός τρόπος για να απεικονίσουμε τις ικανότητες του Ethereum είναι ένα παράδειγμα. Μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις του Bitcoin είναι η αστάθεια του νομίσματος∙ το Ethereum προσφέρει μια πιθανή λύση για αυτό το πρόβλημα: ένα έξυπνο συμβόλαιο που καλύπτει τις μεταβολές του νομίσματος.
Δύο χρήστες μπορεί να υποβάλουν ether αξίας 1.000 δολαρίων για ένα έξυπνο συμβόλαιο. Μετά από έναν μήνα, το έξυπνο συμβόλαιο θα κοιτάξει την τότε ισοτιμία ether/δολαρίου, πληρώνοντας κάθε χρήστη ether αξίας 1.000 δολαρίων με τη νέα ισοτιμία (η οποία μπορεί να αντιστοιχεί σε περισσότερα ή λιγότερα ether από όσα είχαν αρχικά δοθεί) και στέλνοντας τα υπόλοιπα ether στον άλλο χρήστη.
Λειτουργεί με τον ίδιο τρόπο όπως ένα συμβατικό συμβόλαιο κάλυψης, με μια σημαντική διαφορά: το συμβόλαιο τίθεται σε ισχύ από ένα πρόγραμμα υπολογιστή που λειτουργεί μέσα στο δίκτυο Ethereum αντί για τα δικαστήρια. Μόλις υποβληθεί, το πρόγραμμα δεν μπορεί να μεταβληθεί από καμιά συμβαλλόμενη πλευρά, οπότε δεν χρειάζεται εμπιστοσύνη μεταξύ των δύο πλευρών.
Βέβαια, η προφανής ερώτηση είναι γιατί θα θέλατε να χρησιμοποιήσετε μια τόσο περίπλοκη τεχνική για να εφαρμόσετε ένα συνηθισμένο οικονομικό συμβόλαιο. Οι σύγχρονες οικονομικές αγορές καθιστούν εύκολη και φτηνή την προστασία απέναντι σε ένα μεγάλο εύρος μεταβολών στην τιμή, και δεν είναι φανερό ότι οι άνθρωποι ζητούν μια παράξενη, βασισμένη στο διαδίκτυο εναλλακτική σε αυτά τα προϊόντα.
Όπως και με το Bitcoin, κάποιες από τις πρώτες χρήσεις του Ethereum είναι πιθανόν να περιλαμβάνουν και παράνομες δραστηριότητες. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τα συνηθισμένα οικονομικά δίκτυα για να προστατευτείτε από τις αλλαγές στην τιμή των σιτηρών ή του πετρελαίου, αλλά αν θέλετε να είστε καλυμμένοι απέναντι σε αλλαγές στην τιμή της κοκαΐνης που βρίσκετε στον δρόμο, τότε ένα έξυπνο συμβόλαιο μπορεί να είναι η μόνη σας επιλογή.
Το Ethereum θα μπορούσε να γίνει μια πλατφόρμα διαδικτυακών στοιχημάτων. Το Bitcoin ήδη υποστηρίζει απλές εφαρμογές παιχνιδιών, αλλά τα πιο περίπλοκα παιχνίδια που βασίζονται στο Bitcoin απαιτούν την εμπιστοσύνη των παικτών απέναντι στην εταιρεία που εκτελεί το παιχνίδι ότι δεν θα εξαπατήσει. Τα έξυπνα συμβόλαια θα μπορούσαν να επιτρέψουν την δημιουργία περίπλοκων και, ίσως, δίκαιων διαδικτυακών παιχνιδιών. Το Ethereum θα μπορούσε να επιτρέψει στους ανθρώπους να στοιχηματίζουν σε γεγονότα (όπως οι εκλογές) σε χώρες (όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες) όπου τέτοιου είδος τζόγος περιορίζεται από τον νόμο.
Το Ethereum θα μπορούσε να αποδειχτεί ιδιαίτερα χρήσιμο σε χώρες με δυσλειτουργικά νομικά συστήματα. Η ικανότητα να δημιουργούνται δεσμευτικές νομικές πράξεις μπορεί να μην είναι τόσο χρήσιμη σε χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, όπου οι νομικοί θεσμοί λειτουργούν σχετικά καλά. Αλλά σε χώρες όπου τα δικαστήρια είναι διεφθαρμένα, ανίκανα ή ανύπαρκτα, η ικανότητα να δημιουργούνται και να εφαρμόζονται συμβόλαια μέσω του διαδικτύου μπορεί να είναι ελκυστική.
Όπως με το Bitcoin, οι νομικά αμφιλεγόμενες εφαρμογές έρχονται αμέσως στο νου μας επειδή η αποκεντρωμένη δομή του Ethereum καθιστά δύσκολο τον έλεγχό του από τις κυβερνήσεις. Αλλά η προσδοκία είναι ότι αυτά τα καθαυτά χαρακτηριστικά της αποκέντρωσης και της ευελιξίας θα επιτρέψουν στους ανθρώπους να δημιουργήσουν εντελώς νέες τάξεις εφαρμογών που δεν θα μπορούσαν να δημιουργηθούν με τις συμβατικές οικονομικές και δομικές υποδομές. Μέχρι τώρα, αυτή η προσδοκία δεν έχει ακόμα πραγματοποιηθεί για το Bitcoin, αλλά θα μπορούσε –και οι άνθρωποι μόλις άρχισαν να εξερευνούν τις δυνατότητες του Ethereum.
Το Ethereum επιτρέπει τη δημιουργία ενός εντελώς νέου τύπου οργανισμών
Υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τρόποι για να χρησιμοποιηθούν τα συμβόλαια Ethereum, αλλά η εφαρμογή που έχει αποκτήσει περισσότερο ενδιαφέρον είναι οι εικονικοί οργανισμοί. Σε ένα θεμελιώδες επίπεδο, ένας οργανισμός είναι μια δεσμίδα συμβολαίων μεταξύ ομάδων –μετόχους, εργαζομένους, πιστωτές, και άλλους. Στους περισσότερους οργανισμούς, αυτά είναι συμβατικά συμβόλαια που τίθενται σε εφαρμογή από τα δικαστήρια. Το Ethereum επιτρέπει τη δημιουργία αποκεντρωμένων αυτόνομων οργανισμών, των οποίων τα συμβόλαια και οι διατάξεις τίθενται σε εφαρμογή από τα έξυπνα συμβόλαια του Ethereum.
Δεν πρόκειται για μια απλή θεωρητική δυνατότητα. Ένας εικονικός οργανισμός ονόματι DAO έχει συγκεντρώσει πάνω από 150 εκατομμύρια δολάρια τις τελευταίες εβδομάδες. Από τεχνικής απόψεως, ο DAO είναι απλά μια ειδική διεύθυνση Ethereum που ελέγχεται από ένα πρόγραμμα, το οποίο εκτελείται πάνω στο blockchain του Ethereum. Οι άνθρωποι στέλνουν ether σε εκείνη τη διεύθυνση και παίρνουν ως αντάλλαγμα μετοχές για τον οργανισμό αυτό.
Όταν ολοκληρωθεί η περίοδος συγκέντρωσης χρημάτων, αυτοί οι μέτοχοι θα μπορέσουν να ψηφίσουν σχετικά με την αξιοποίηση των χρημάτων. Η ιδέα είναι ότι ο DAO θα λειτουργήσει ως χρηματοδοτικό κεφάλαιο επιχειρηματικών εγχειρημάτων για την κοινότητα του Ethereum. Οι προγραμματιστές και οι εταιρείες θα υποβάλουν λεπτομερείς αναφορές σχεδίων στον DAO. Οι μέτοχοι του DAO θα ψηφίσουν μετά ποιες προτάσεις θα πρέπει να χρηματοδοτηθούν.
Είναι σημαντικό να κρατάμε επιφυλάξεις για το ποσό των 150 εκατομμυρίων δολαρίων. Πρώτο και κύριο, τα χρήματα του DAO είναι σε ether, και η κάλυψη από τα μέσα έχει ωθήσει προς τα πάνω την αξία του ether, ώστε όταν τα πράγματα σταθεροποιηθούν, ο DAO μπορεί να μην έχει όντως 150 εκατομμύρια δολάρια στη διάθεσή του. Επίσης, ο DAO διαθέτει έναν μηχανισμό επιστροφής χρημάτων στους μετόχους που θα τη ζητήσουν, οπότε και πάλι τα 150 εκατομμύρια δολάρια μπορεί τελικά να μην δαπανηθούν.
Και ο DAO –όπως και όλοι οι αποκεντρωμένοι αυτοματοποιημένοι οργανισμοί- πρόκειται να αντιμετωπίσει σημαντικές προκλήσεις.
Μία από τις προκλήσεις αφορά τη διοίκηση. Η δομή των συμβατικών οργανισμών διαμορφώθηκε σε διάστημα πολλών δεκαετιών μέσα από δύσκολες εμπειρίες. Έχουν συμβούλια προϊσταμένων, διευθυντών, ελεγκτών και ξεκάθαρα δομημένες διευθυντικές ιεραρχίες που εξασφαλίζουν ότι ο οργανισμός λειτουργεί με συνοχή και λογοδοτεί στους μετόχους.
Ο DAO ουσιαστικά ξεκινά εκ του μηδενός, με τις περισσότερες αποφάσεις να ρυθμίζονται πλειοψηφικά. Είναι σαν η Apple να ζητούσε από τους μετόχους να ψηφίσουν ποια προϊόντα να δημιουργήσει. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε σπασμωδικές και απρόβλεπτες αποφάσεις, καθιστώντας τους εξωτερικούς παράγοντες απρόθυμους να συνάψουν μακρόχρονες συμφωνίες.
Ταυτόχρονα, το γεγονός ότι οι βασικές διατάξεις της εταιρείας είναι ενσωματωμένοι σε κώδικα μέσα στο blockchain του Ethereum σημαίνει ότι ένας ιός στο λογισμικό του DAO θα μπορούσε να έχει δυσάρεστες συνέπειες. Αν ένα σχεδιαστικό ελάττωμα κάνει το λειτουργικό λογισμικό της εταιρείας να συμπεριφέρεται με απρόσμενο και ανεπιθύμητο τρόπο, μπορεί να μην υπάρχει άλλος τρόπος για να διορθωθεί το πρόβλημα από το να ρευστοποιηθεί η εταιρεία και να ξεκινήσει από την αρχή. Δεν υπάρχει συμβούλιο διευθυντών στον DAO που να μπορεί να κάνει τεχνικές, λογικές αλλαγές στις διατάξεις με τον τρόπο που θα μπορούσε να τις κάνει σε μια συμβατική εταιρεία.
Οι οργανισμοί που βασίζονται στο blockchain αντιμετωπίζουν προκλήσεις από τους νομοθέτες
Ο DAO μπορεί ακόμα να αντιμετωπίσει ανεπιθύμητη προσοχή από τους νομοθέτες ασφαλείας. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η Επιτροπή Ασφάλειας και Συναλλαγών έχει λεπτομερείς κανονισμούς που πρέπει να ακολουθούν οι εταιρείες όταν προσφέρουν επενδύσεις στο ευρύ κοινό, και οι περισσότερες χώρες έχουν παρόμοιους κανόνες.
Οι σχεδιαστές του DAO δεν φαίνεται να έχουν ακολουθήσει κανέναν από αυτούς τους κανονισμούς. Και βέβαια, δεν είναι ξεκάθαρο πώς είναι δυνατόν ένας οργανισμός που βασίζεται εξ ολοκλήρου στο blockchain θα ήταν συμβατός με τους κανόνες της Επιτροπής Ασφάλειας και Συναλλαγών, της οποίας οι συντάκτςες προφανώς δεν σκέφτηκαν ποτέ την πιθανότητα ότι μια εταιρεία θα μπορούσε να είναι ένα αυτόνομο υπολογιστικό πρόγραμμα που λειτουργεί σε ένα blockchain.
Κατά κάποιον τρόπο, ο DAO είναι σε παρόμοια θέση απέναντι στην Επιτροπή Ασφάλειας και Συναλλαγών όπως ήταν το Bitcoin απέναντι στους κανονισμούς που διέπουν τις υπηρεσίες μεταφοράς χρημάτων. Το Bitcoin φαινόταν να συναντά τον λογικό ορισμό μιας υπηρεσίας μεταφοράς χρημάτων, και εύλογα θα έπρεπε να είχε συμμορφωθεί με τους νόμους για την προστασία των καταναλωτών και το ξέπλυμα χρήματος.
Αλλά η αποκεντρωμένη δομή του Bitcoin σήμαινε ότι δεν υπήρχε κάποιο άτομο το οποίο οι εταιρίες θα μπορούσαν να τιμωρήσουν με πρόστιμο ή να κυνηγήσουν για περιφρόνηση του νόμου. Με αυτόν τον τρόπο, οι νομοθέτες περιορίστηκαν στον κανονισμό των συναλλαγών με Bitcoin –εταιρείες που μετατρέπουν τα Bitcoin σε δολάρια και αντίστροφα- και επέτρεψαν στο ίδιο το Bitcoin να λειτουργεί χωρίς κανονισμούς.
Το βασικό ερώτημα είναι αν η Επιτροπή Ασφάλειας και Συναλλαγών (και οι νομοθέτες παντού στον κόσμο) θα έχουν την ίδια χαλαρή στάση απέναντι στον DAO. Μπορεί να αποφασίσουν ότι είναι πολύ δύσκολο να προσπαθήσουν να αναγκάσουν τους οργανισμούς DAO να συμμορφωθούν με το νόμο περί ασφάλειας, ή μπορεί να επιλέξουν να ερμηνεύσουν τους νόμους περί ασφαλείας με τρόπο που αποκλείει τους εικονικούς οργανισμούς βασισμένους στο blockchain.
Αλλά οι νομοθέτες περί ασφαλείας θα μπορούσαν να υιοθετήσουν μια επιθετικότερη στάση. Κανένας δεν ελέγχει άμεσα τον DAO, αλλά 10 επιφανή μέλη της κοινότητας Ethereum –συμπεριλαμβανομένου και του δημιουργού του Ethereum Vitalik Buterin- επιτελούν τον εποπτικό ρόλο ως «φροντιστές» του DAO. Θα ήταν εύλογο να δεχτούν ανεπιθύμητη προσοχή από τους επενδυτικούς νομοθέτες.
Είναι πιθανόν ο DAO και οι άλλοι εικονικοί οργανισμοί να βρουν τρόπο να αντιμετωπίσουν αυτά τα δύσκολα νομικά νερά. Για παράδειγμα, ένας συμβατικός οργανισμός ονόματι DAO.LINK δημιουργήθηκε πρόσφατα για να προσφέρει συμβατικές υπηρεσίες –όπως η τιμολόγηση και η φορολογική συμμόρφωση- σε οργανισμούς που βασίζονται στο blockchain. Πιθανόν οι οργανισμοί σαν και αυτόν μπορούν να παρέχουν νομικές υπηρεσίες στους οργανισμούς DAO και να τις βοηθούν να αντιμετωπίσουν τα δύσκολα νομικά ζητήματα που δημιουργούν.
